وضعیت جنین
در هفته سی و یکم بارداری فرزند دلبند شما به اندازه یک آناناس شده است! او بسیار فعال است، حرکت می‌کند، انگشتان خود را می‌مکد و اجزای صورتش را به حالت های مختلفی مثل اخم، گریه و لبخند در می آورد. با رشدی که دارد، گوشتالو تر شده و چین و چروک‌هایش کمتر می‌شود. میزان مایع آمنیوتیک اطراف نوزاد در حال افزایش است، چون حالا نوزاد قادر به دفع ادرار است. همچنین، مغز نوزاد پیچیده‌تر شده و او مهارت‌های مهمی برای زندگی واقعی مانند مکیدن انگشت شست را تمرین می‌کند. در این مرحله، اکثر استخوان‌های نوزاد در حال سخت شدن هستند، به جز استخوان‌های جمجمه که تا زمان تولد نرم و انعطاف‌پذیر باقی می‌مانند.
اندازه جنین
قد: ۴۱.۱ سانتی متر
وزن: ۱۵۱۹ گرم
در هفته ۳۱ بارداری، هنوز برخی اندام‌های جنین در حال تکامل هستند، اما رشد اصلی بر افزایش ذخایر چربی و توده‌های ماهیچه‌ای متمرکز می‌شود. حواس پنج‌گانه او همچنان قوی تر می شود. چشم‌های باز جنین به نور و تاریکی حساس است و عنبیه‌‌‌ها تنگ و گشاد می‌شود. البته چشم‌ها هنوز به خوبی قادر به تمرکز بر روی اشیا نیست، مگر اینکه چیزی مثل دستش بسیار به چشمان او نزدیک شود.
از این هفته جنین شما بیشتر می‌خوابد. پس لطفا سکوت را رعایت کنید تا به خوبی استراحت کند. دلیل زیاد تکان نخوردن جنین هم همین است. او دست هایش را زیرچانه‌اش می‌گذارد و پاهایش را داخل قفسه سینه جمع می‌کند و چرت می‌زند. جایش کوچک شده و او ترجیح می‌دهد بخوابد. موهای کرکی در حال محو شدن است و ابرو، مژه و موهای سرش هم رشد کرده‌اند.
برای فرزندتان موسیقی پخش کنید تا در صورت لذت بردن از آن، همزمان با ریتم آهنگ حرکت کند. تحقیقات نشان داده است که جنین در این سن، برخی از ملودی ها را به انواع دیگر ترجیح می‌دهد. جنین شما نه تنها قادر به تشخیص صدای شما و همسرتان است، بلکه درصورتی‌که زمان زیادی را با یک دوست یا یکی از اعضای خانواده‌تان می‌گذرانید، او می‌تواند صدای آن فرد را نیز تشخیص دهد. شاید در چند هفته اخیر متوجه افزایش فعالیت‌های جنین شده باشید، اما در حدود هفته ۳۱ حرکات او به میزان ثابتی می‌رسد.
وضعیت مادر در هفته سی و یکم بارداری
در هفته ۳۱ بارداری، افزایش وزن مادران باردار در حدود ۶ تا ۱۲ کیلو می‌باشد. شکم شما آن قدر بزرگ شده که احتمالا دچار تنگی نفس شده‌اید و احساس می‌کنید با چند قدمی که بر می‌دارید نفستان می‌گیرد و مجبور هستید بنشینید و استراحت کنید. رحم شما اکنون ۱۱ سانتی متر بالاتر از ناف قرار گرفته است. اگر تا به حال انقباضات براکستون هیکس را تجربه نکرده‌اید، از این هفته احتمالا این انقباضات نامنظم رحم که حدود ۳۰ ثانیه طول می‌کشند را تجربه خواهید کرد. تا زمانی که این انقباضات نامنظم است جای نگرانی نیست، زیرا درد زایمان به صورت انقباضاتی با فواصل منظم بروز می‌کند.
در سه ماهه سوم بارداری، اکثر زنان باردار به تورم در ناحیه پا و قوزک پا دچار می‌شوند. با نزدیک شدن موعد زایمان، داشتن کمی دلهره طبیعی است، اما اگر اضطراب و ترس خیلی زیادی درباره زایمان شما را فرا گرفت، باید با یک نفر صحبت کنید و برای کاهش استرس می‌توانید از پزشک خود مشورت بگیرید. داشتن فرزند مسئولیت بزرگی است و شاید احساسات مختلفی در این رابطه به شما دست بدهد، اما با اطمینان از آماده بودن برای شرایط اضطراری احتمالی می‌توانید از میزان اضطراب تان بکاهید.
مراقبت های بارداری در هفته سی و یکم
در دوران بارداری فشار خون برخی از مادران بالا می‌رود، این در حالی است که فرد هیچ‌گونه سابقه فشار خونی نداشته است. هنگام اندازه گیری فشار خون دو عدد ثبت می‌شود. عدد اول «فشار سیستولیک» و عدد دوم «فشار دیاستولیک» است که اولی فشار خون شریان‌ها را در زمان انقباض قلب و دومی فشار خون شریان‌ها را در هنگام انبساط قلب می‌سنجد. در یک فرد طبیعی فشار خون ۱۲۰ به روی ۷۰ میلی‌متر جیوه است که در اصطلاح به آن ۱۲ روی ۷ می‌گویند. اگر فشار خون زن بارداری از ۱۴۰ میلی‌تر بیشتر باشد یا اینکه فشار سیستولیک (فشار خون پایین) نسبت به دوره قبل از بارداری ۳۰ میلی‌متر افزایش داشته باشد به معنای وجود مشکلی در بدن مادر است. اگر مادر باردار بعد از هفته بیستم بارداری دچار افزایش فشار خون بدون دفع پروتئین در ادرار باشد، افزایش فشار خون به علت بارداری است. اگر زن بارداری بعد از نیمه اول بارداری دچار افزایش فشارخون و دفع پروتئین در ادرار شود این نشانه پره‌اکلامپسی است. ابتلا به افزایش فشار خون بارداری خطرات دیگری از جمله کم شدن رشد جنین در داخل رحم، زایمان زودرس، جداشدگی جفت و مرده‌زایی را به دنبال دارد. مهم‌ترین نکته در فشار خون تشخیص به موقع و درمان آن است.
در صورت دچار شدن به تورم پا، می‌توانید با بالا قرار دادن پاها، پرهیز از ایستادن به مدت طولانی، ورزش دادن پاها به طور منظم، پیاده‌روی یا شنا و پوشیدن جوراب واریس، شدت آن را کاهش دهید. اگر دچار گرفتگی عضلات پا هستید، تمرینات کششی و ماساژ می‌تواند باعث بهبود آنها شود. برای کاهش تکرر ادرار، مصرف چای و قهوه را کاهش دهید و سعی کنید هنگام ادرار کردن به سمت جلو خم شوید تا مثانه شما کاملاً خالی شود. خوردن غذاهای سرشار از فیبر، میوه، سبزیجات و مایعات در بهبود یبوست شما مؤثر است. برای پیشگیری از کمردرد می‌توانید تمرینات تقویت عضلات کمر را انجام دهید و برای به حداقل رساندن سوزش معده، سعی کنید از مواد غذایی محرک مانند غذاهای ادویه‌دار و چرب اجتناب کنید.
رژیم غذایی در هفته سی و یکم بارداری
شما در هفته سی و یکم بارداری هستید و تغذیه مناسب و مغذی برای سلامت شما و رشد فرزندتان بسیار مهم است. در ادامه، یک رژیم غذایی سالم برای هفته ۳۱ بارداری را آورده ایم. با این حال، توصیه می‌شود قبل از اجرای هر رژیم غذایی جدید، با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
صبحانه:
- یک لیوان شیر یا محصولات لبنی کم چرب (مثل پنیر یا ماست)
- دو تا سه تکه نان کامل (مثل نان گندم کامل یا نان جو)
- یک عدد تخم‌مرغ آب‌پز شده یا اسکرمبل
- یک عدد میوه (مثل سیب یا پرتقال)
میان‌وعده:
- یک لیوان ماست یا دوغ
- یک واحد میوه تازه (مثل هلو یا خرما)
ناهار:
- سه تا چهار عدد نان گندم کامل یا نان جو
- یک منبع پروتئینی مانند ماهی، مرغ، گوشت قرمز یا حبوبات
- یک پیمانه سبزیجات (مثل رشدیه یا کاهو)
میان‌وعده:
- یک لیوان میوه تازه خرد شده (مثل آناناس یا هندوانه)
شام:
- یک پیمانه برنج کامل یا کینوا
- یک منبع پروتئینی (ماهی، مرغ، گوشت قرمز یا حبوبات)
- یک پیمانه سبزیجات (مثل اسفناج یا کلم)
- یک تکه نان کامل
میان‌وعده:
- یک لیوان ماست یا دوغ
- یک واحد میوه تازه (مثل آلو یا توت فرنگی)
توصیه می‌شود در طول روز همیشه آب کافی بنوشید و از مصرف مواد غذایی ناسالم مثل غذاهای چرب، فست فودها و نوشیدنی های گازدار و شیرین پرهیز کنید. همچنین، مکمل‌های ویتامینی یا معدنی را فقط با پیشنهاد و نظر پزشک یا متخصص تغذیه مصرف کنید.
عوارض شایع بارداری در هفته سی و یکم بارداری
تغییرات پستان‌ها، هموروئید یا بواسیر و اختلالات خواب از جمله مواردی است که برخی زنان در این هفته با آن درگیر هستند. عوارض شایع بارداری که بیشتر زنان در هفته ۳۱ با آن روبه‌رو هستند شامل موارد زیر است:
- کمردرد
- یبوست
- تنگی نفس
- تورم پاها
- تکرر ادرار
- گرفتگی عضلات پا
- ترشحات پستان
- انقباضات بدون درد رحم
- تغییرات خلق‌وخو
- سوزش معده و سوءهاضمه
مراقبت‌های پزشکی هفته سی و یکم بارداری
معاینه های دوران بارداری تا ۲۸ هفتگی به صورت ماهیانه، سپس تا ۳۶ هفتگی هر دو هفته یک بار و بعد از آن تا زمان زایمان به صورت هفتگی می باشد. در معاینات سه ماهه سوم، پزشک علاوه بر بررسی وضعیت عمومی سلامت شما و جنین، علائم و نشانه‌های خطرسازی مثل دیابت بارداری و پره‌اکلامپسی را نیز بررسی می‌کند. پزشک با گرفتن فشار خون، بررسی هر نوع تورم در دست و پاهای شما و همچنین بررسی میزان وزن‌گیری شما، مطمئن خواهد شد که بارداری به صورت معمول پیش می‌رود. اگر در معاینات، نیاز به بررسی‌های بیشتری باشد، پزشک ممکن است آزمایش‌های تکمیلی را برای شما درخواست کند.
در این جلسات، پزشک احتمالاً با انجام معاینات زنانه، دهانه رحم و ترشحات آن را بررسی می‌کند تا احتمال زایمان زودرس را ارزیابی کند. همچنین در این جلسات احتمالاً پزشک با شما در مورد زایمان، روش‌های کنترل درد زایمان و علائم شروع درد زایمان صحبت خواهد کرد.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفته سی و یکم بارداری
در هر زمان از دوران بارداری که درد شدیدی داشتید، باید با پزشک خود تماس بگیرید. برخی از علائمی که لازم است در نیمه دوم بارداری به آنها توجه کنید شامل موارد زیر است:
- سردرد شدید
- تهوع و استفراغ
- حساسیت به لمس
- تغییر در بینایی مثل نابینایی موقت
- مشکلات دیداری مثل تاری دید یا جرقه زدن چشم
- درد در ناحیه زیر دنده‌ها و بالای شکم
- تورم ناگهانی در صورت و دست‌ها
این علائم ممکن است نشان‌دهنده پره‌اکلامپسی باشد. در صورت نبود مراقبت پزشکی صحیح، این عارضه می‌تواند برای شما و فرزندتان خطرناک باشد. بنابراین در صورت مشاهده این علائم، سریعاً به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید. علاوه بر موارد بالا، شما باید همیشه به علائم زایمان زودرس نیز توجه کنید. زایمان زودرس طی این هفته‌ها و در صورت تشخیص در زمان مناسب و مراقبت پزشکی کافی، خطری برای شما و جنین به همراه ندارد. برای تشخیص و اقدام به موقع، لازم است به علائم زایمان زودرس که در زیر آمده، توجه کنید و در صورت داشتن هر یک از آنها به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید:
- انقباضات رحمی
- لکه‌بینی یا خونریزی واژینال
- فشار غیرمعمولی در لگن یا کمردرد
- دردهای کرامپی شبیه قاعدگی
- بیشتر یا رقیق‌تر شدن حجم ترشحات واژن
- تغییر رنگ در ترشحات واژن؛ مایل به صورتی یا قهوه‌ای روشن
