این مقاله درباره سوره فرقان آیات 45 تا 55 از کلام الله مجید است که به بیان نشانههای قدرت الهی در آفرینش میپردازد. در ابتدا، توجه به گسترش سایهها در طلوع صبح و کوتاه شدن آنها در ظهر توسط خداوند متعال مطرح میشود. سپس به خلقت شب و روز و بادهای موجب باران رحمت الهی و آب پاکیزه اشاره میکند که زندگی بخش سرزمینهای مرده است. همچنین جدا کردن دو دریای شیرین و شور و آفرینش انسان از آب، از دیگر نشانههای قدرت خداوند به شمار میرود. این آیات توجه به نعمتهای الهی و پرهیز از کفران آنها را سفارش میکند.
| اَلَمْ تَرَ اِلیٰ رَبِّکَ کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ | آیا نشانۀ الهی را ندیدی که چگونه صبحگاه، سایه ها را گسترده؟ |
| وَ لَوْ شاءَ لَجَعَلَهو ساکِنًا | اگر میخواست آن را ساکن و بیحرکت قرار میداد |
| ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَیْهِ دَلیلًا (45) | سپس خورشید را بر حرکت آن سایه، راهنما قرار دادیم[i] |
| ثُمَّ قَبَضْناهُ اِلَیْنا قَبْضًا یَسیرًا (46) | سپس تا ظهر آن سایه را به آهستگی جمع و کوتاه میکنیم |
| وَ هُوَ الَّذى جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِباسًا | و او کسی است که شب را برای شما پوشش قرار داد |
| وَ النَّوْمَ سُباتًا وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشورًا (47) | و خواب را برای آرامش، و روز را برای تحرّکات قرار داد |
| وَهُوَ الَّذى اَرْسَلَ الرِّیاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَىْرَحْمَتِهى | و اوست که بادها را قبل از باران رحمتش، برای بشارت فرستاد، |
| وَ اَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً طَهورًا (48) | و از آسمان، آبی پاک و پاک کننده، نازل کردیم |
| لِنُحْیِیَ بِهى بَلْدَهً مَیْتًا وَ نُسْقِیَهو | تا با آن سرزمینی مرده را زنده کنیم و بنوشانیم |
| مِمّا خَلَقْنا اَنْعامًا وَ اَناسِیَّ کَثیرًا (49) | از آن، به چارپایان و انسانهای بسیاری که آفریدهایم |
| وَ لَقَدْ صَرَّفْناهُ بَیْنَهُمْ لِیَذَّکَّروا | براستی ما آن را به اشکال گوناگون درآوردیم تا متوجّه شوند[ii] |
| فَاَبیٰ اَکْثَرُ النّاسِ اِلّا کُفورًا (50) | ولی بیشتر مردم جز ناسپاسی، کاری نکردند |
| وَ لَوْ شِئْنا لَبَعَثْنا فى کُلِّ قَرْیَهٍ نَذیرًا (51) | اگر میخواستیم در هر شهر، هشداردهندهای میفرستادیم |
| فَلا تُطِعِ الْکافِرینَ | بنابراین از منکرانِ حقیقت، اطاعت نکن |
| وَ جاهِدْهُمْ بِهى جِهادًا کَبیرًا (52) | و با استفاده از این قرآن، با آنان به جهادی بزرگ بپرداز |
| وَ هُوَ الَّذى مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ | اوست که دو دریا را در کنار هم به جریان درآورد |
| هٰذا عَذْبٌ فُراتٌ وَ هٰذا مِلْحٌ اُجاجٌ | این، شیرینِ خوشگوار و آن شورِ تلخمزه ! |
| وَجَعَلَ بَیْنَهُما بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَحْجورًا (53) | و در میانشان، مانع و حائل جدا کنندهای قرار داد |
| وَ هُوَ الَّذى خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَرًا | و اوست که بشر را از آب آفرید |
| فَجَعَلَهو نَسَبًا وَ صِهْرًا | و او را دارای دو رابطهی «ازدواج و فرزندآوری» نمود[iii] |
| وَ کانَ رَبُّکَ قَدیرًا (54) | و خدای تو همواره تواناست |
| وَ یَعْبُدونَ مِنْ دونِ اللّهِ | و به جای خدا چیزی را میپرستند |
| ما لایَنْفَعُهُمْ وَ لایَضُرُّهُمْ | که به آنها سود و زیانی نمیرساند |
| وَ کانَ الْکافِرُ عَلیٰ رَبِّهى ظَهیرًا (55) | و کافر همواره بر ضدّ خدای خود، عمل میکند. |
[i] این خورشید است که با حرکت ظاهری خود، مسیر حرکت سایه را معیّن میکند. ایجاد و گسترش علم مثلثات، از مطالعه سایه ها و ارتباط آن با صاحب سایه، آغاز گردید.
[ii] آب علاوه بر آنکه از محیط طبیعی مستقیماً وارد بدن موجودات زنده میشود، در چرخه غذایی همهی موجودات نیز وجود دارد، وقتی حیوانات گیاهخوار، سبزی و علوفه میخورند، آب موجود در گیاهان وارد بدن آنان میشود و باز وقتی این حیوانات، توسط حیوانات گوشتخوار شکار میشوند، آب بدن آنها که در بافتهای مختلف ذخیره شده، وارد بدن حیوان صیاد میشود. انسان نیز از گیاهان و حیوانات تغذیه میکند، بنابراین آب، در شکلهای مختلف بین موجودات زنده در چرخش است. در طبیعت نیز چرخه آب اهمّیّت حیاتی دارد. در آیه 53 به این نکته اشاره شده است. این چرخه با تبخیر آب آغاز میشود. بخار شدن آب، آن را از همهی املاح و مواد معدنی که باعث شور یا تلخ شدن آن شده، و نیز انواع آلودگیها، جدا میکند. سپس این بخار توسط بادها به نقاط مختلف زمین به ویژه به ارتفاعات منتقل شده و به شکل باران یا برف (ماء طهوراً) به زمین بازمیگردد و تبدیل به جویبار، رود، دریاچه و آبگیر میشود که عامل ادامهی حیات موجودات زنده میشود. این موتور طبیعی، چرخهی حیات را به زیبایی میچرخاند، بدون آنکه هیچ آلودگی ایجاد کند و یا سرو صدای ناهنجاری تولید کند. تمام انرژی لازم برای این کار، از نور خورشید تأمین میشود. به همین سبب در قرآن به خورشید و نور آن سوگند یاد شده است.
[iii] پیوند نَسَبی پیوندی است که انسان از طریق رحم مادرش، با دیگران دارد (خواهر، برادر و فرزندان آنها و نیز اقوام پدری و مادری) و پیوند سببی آن است که به واسطه ازدواج حاصل شود (صهر به معنی داماد است) مثل همسر، پدر و مادر و دیگر اقوام همسر.
تعبیر این آیات در استخاره با قرآن
خوب است :
- و او کسی است که شب را برای شما پوشش قرار داد و خواب را برای آرامش، و روز را برای تحرّکات قرار داد و اوست که بادها را قبل از باران رحمتش، برای بشارت فرستاد، و از آسمان، آبی پاک کننده، نازل کرد تا با آن سرزمینی مرده را زنده کند و از آن، به چارپایان و انسانهای بسیاری که آفرید، بنوشاند؛ ولی بیشتر مردم جز ناسپاسی، کاری نکردند. اوست که دو دریا را در کنار هم به جریان درآورد این، شیرینِ خوشگوار و آن شورِ تلخمزه ! و خدای تو همواره تواناست
