
در این نوشتار به سوره حجرات آیات 11 تا 12 از کلام الله مجید می پردازیم که از اهمّ موضوعات اخلاقی و اجتماعی سخن میگوید. این آیات، مسلمانان را از تمسخر، بدگمانی، غیبت و تجسّس نسبت به یکدیگر برحذر میدارد و تأکید میکند که چنین رفتارهایی، پس از ایمان آوردن ناپسند است. همچنین به مؤمنان توصیه میکند که پس از ارتکاب گناه، توبه کنند؛ زیرا خداوند توبهپذیر و مهربان است.
یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا | ای کسانی که ایمان آوردهاید: |
لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ | نباید گروهی، گروهی دیگر را مسخره کند؛ |
عَسیٰ اَنْ یَکونوا خَیْرًا مِنْهُمْ | شاید که آنها بهتر از اینها باشند؛ |
وَ لانِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسیٰ اَنْ یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ | و نباید زنانی، زنان دیگر را مسخره کنند، شاید که از آنها بهتر باشند؛ |
وَ لاتَلْمِزوا اَنْفُسَکُمْ | و از یکدیگر عیب جویی نکنید |
وَ لاتَنابَزوا بِالْاَلْقابِ | و یکدیگر را با نامهای زشت صدا نزنید |
بِئْسَ الْاِسْمُ الْفُسوقُ بَعْدَ الْایمانِ | نام زشت دادن، پس از ایمان چه ناپسند است! |
وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَاُولٰئِکَ هُمُ الظّالِمونَ (11) | و کسانی که توبه نکردند، آنها ستمکارند[i] |
یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنوا | ای کسانی که ایمان آوردهاید: |
اِجْتَنِبوا کَثیرًا مِنَ الظَّنِّ | از بسیاری از گمانها دوری کنید؛ |
اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ اِثْمٌ | زیرا پارهای از گمانها، گناه است؛ |
وَ لاتَجَسَّسوا وَ لایَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا | و هرگز در کار دیگران تجسس نکنید؛ غیبت هم نکنید؛ |
اَیُحِبُّ اَحَدُکُمْ اَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ اَخیهِ مَیْتًا | آیا کسی از شما، دوست دارد که گوشت برادر مردهاش را بخورد؟ |
فَکَرِهْتُموهُ وَ اتَّقوا اللّهَ | قطعاً از این کار نفرت دارید، تقوای الهی داشته باشید؛ |
اِنَّ اللّهَ تَوّابٌ رَحیمٌ (12) | که خدا توبهپذیر و مهربان است. |
[i] در فرهنگ قرآن کسانی که ستم میکنند و سپس متوجّه خطای خود شده و توبه میکنند، اصلاً ستمکار نیستند. نادیده گرفتن کامل ستم، پس از توبه، از نشانه های رحمت الهی است و با آیات قبلی هم که فرمان میدهد به یکدیگر نامهای زشت ندهید، تناسب دارد. در نهج البلاغه آمده: « النادم من الذنب، کمن لاذنب له» کسی که از گناه پشیمان است مانند کسی است که مرتکب گناه نشده است.
خوب است به شرطی که: