وضعیت جنین
در هفته پانزدهم بارداری فرزند دلبند شما به اندازه یک شلغم است! او در مایع آمنیوتیک دم و بازدم می‌کند و با این کار ریه‌هایش را قوی می‌کند تا کیسه‌های هوا در ریه‌اش شکل بگیرد. جنین در این هفته صداها را می‌شنود اما فعلا تصویری ندارد. چشم‌هایش فقط می‌تواند نورهای روشن را از پشت پلک‌های بسته‌اش تشخیص دهد، پلک‌هایی که تا سه ماه آینده همین وضعیت را دارند.
اندازه جنین
قد: 11 سانتی متر
وزن: 75 گرم
سه استخوان مربوط به گوش میانی اولین استخوان‌هایی هستند که شروع به سخت شدن می‌کنند. با اینکه مراکز شنوایی او کامل نشده و گوش‌ها هم کمی پایین‌تر از محل طبیعی هستند اما می‌تواند صدای شما را بشنود. همانطور که گفته شد بدنش از موهای نازکی پوشیده شده است که به نام کرک‌های جنینی شناخته می‌شود. ابرو و موهای سر نیز ممکن است شروع به رشد کنند، اما این موها احتمالا از همان رنگ و بافت موهای نوزاد پس از تولد نیستند و هنوز رنگدانه‌ها موهایش را رنگی نکرده‌اند.
پاهای جنین شروع به رشد می‌کند و به تدریج از دست‌ها بلندتر خواهند شد. رشد استخوان‌ها و عضلات نیز ادامه دارد. کودک هنوز هم انواع حرکات با سر، دهان، دست و پا و انگشتان دست و پا را تمرین می‌کند و لگدهایش نیز بیشتر از قبل است. غدۀ تیروئید در حال رشد و تولید هورمون‌هاست. کلیه‌های کودک که ترشح ادرار را از هفته‌های قبل آغاز کرده بود، تکامل بیشتری می‌یابد و عملکردشان نیز کامل‌تر می‌شود.
جفت، مرحلۀ دوم رشد خود را شروع کرده است که تقریباً شش هفته طول می‌کشد. لایۀ بیرونی سلول‌های جفت به داخل شریان‌های مارپیچی رحم در قسمت زیر جفت حرکت می‌کند و دیوارۀ عضلانی آنها را از بین می‌برد. این موضوع باعث می‌شود که عروق گشاد شود و در نتیجه جریان خون به جفت افزایش یابد. این هفته، نخاع به شکل کامل شکل می‌گیرد و در پایان هفته، کودک قادر به استفاده از چربی به عنوان منبع انرژی خواهد بود. اسیدهای چرب خون مادر برای تقویت رشد اندام‌ها، تشکیل دیواره‌های سلولی و ساخت غلاف میلین در اطراف اعصاب کودک استفاده می‌شود.
وضعیت مادر در هفته پانزدهم بارداری
سه ماه دوم بارداری زمانی است که احساسات و خلق و خوی شما ثبات بیشتری پیدا کرده است. این هفته عضلات شما نسبت به هفته‌های گذشته نرم‌تر می‌شود و راحت‌تر می‌توانید ورزش کنید. رحم شما بزرگ‌تر می‌شود در نتیجه به پرده دیافراگم که درست در فاصله بین شکم و سینه‌های شما قرار دارد فشار می‌آورد و ممکن است احساس تنگی نفس کنید.
شما باید در هفته نیم کیلو وزن اضافه کنید. گرفتگی و خونریزی بینی یکی از مشکلات رایج در این دوران است. هنگام مسواک زدن نیز ممکن است دچار خونریزی لثه شوید. به دلیل افزایش مقدار خون و اکسیژن، قلب شما بزرگ‌تر می‌شود و بازده قلبتان هم برای تامین نیازهای بدن شما و جنین 20 درصد بیشتر می‌شود. شاید حس کنید موهایتان پرپشت‌تر شده است، اما این‌طور نیست. در واقع آنچه اتفاق می‌افتد این است که افزایش استروژن در بدن شما باعث کاهش ریزش مو در دوران بارداری می‌شود، بنابراین موهای بیشتری روی سر خود خواهید داشت که در مورد مژه‌ها و ابروها نیز صادق است.
طی این هفته برخی از زنان باردار کمی فراموشکار می‌شوند و تمرکز کمتری دارند. خستگی و فکر مداوم به بارداری یکی از دلایل اولیه این فراموشی‌ها است، اما احتمالاً تغییرات فیزیکی در مغز علت فراموشی در مراحل بعدی بارداری است. اگرچه بخش‌هایی از مغز شما در طول بارداری بزرگ‌تر می‌شود، اما اندازۀ کلی مغز به ویژه در سه ماهه سوم کاهش خواهد یافت. بنابراین در چند ماه آینده آماده‌ی فراموشکارتر شدن و دشواری در پردازش اطلاعات جدید باشید.
در صورتی که احساس تنگی نفس شدید دارید و ناخن‌هایتان در حال کبود شدن هستند یا احساس ناراحتی قلبی می‌کنید حتما به پزشک مراجعه کنید. در صورت مشاهده زگیل‌هایی در اطراف کانال زایمانی یا مقعد موضوع را با پزشک در میان بگذارید. اینها زگیل‌های تناسلی هستند. زگیل های تناسلی در زمان زایمان مشکلات زیادی ایجاد می کنند. حتی امکان دارد باعث ایجاد سرطان رحم شود.
عوارض شایع بارداری در هفته پانزدهم
نفخ شکم، بی‌خوابی و مشکلات خواب، سوزش سردل، گرفتگی بینی و ترشح بیش از حد بزاق از عوارض بارداری برای برخی از زنان باردار در این هفته است که برای همۀ زنان وجود ندارد و به یک میزان نیز نخواهد بود، اما از عوارض شایع و معمول برای اغلب زنان طی هفتۀ ۱۵ بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تهوع
- یبوست
- تکرر ادرار
- حساسیت پستان‌ها
تغذیه در هفته پانزدهم بارداری
میان وعده‌ها نقش مهمی در سلامت شما در دوران بارداری دارند. می توانید به عنوان میان وعده، یک مشت آجیل بخورید تا ویتامین و مواد مغذی لازم را به دست آورید. آجیل منبع بسیار خوبی از پروتئین، منیزیم و ویتامین های E و B و همچنین سرشار از چربی اشباع نشده است. محققان معتقدند خوردن یک مشت آجیل به‌عنوان میان وعده می‌تواند خطر ابتلا به بیماری قلبی را تا 35% کاهش دهد. سعی کنید مقدار غذای خود را کاهش اما وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید و به آرامی غذا بخورید. از دیر غذا خوردن در شب خودداری کنید و پس از صرف غذا به مدت طولانی دراز نکشید.
خودمراقبتی هفته پانزدهم
برای کمک به گردش خون خود هنگام خواب، کم‌کم عادت کنید روی سمت چپ بدنتان بخوابید. از حدود ماه چهارم یا پنجم بارداری، خوابیدن روی پشت یا شکم می‌تواند به رحم فشار بیاورد و خونی که به جنین می‌رسد را کاهش دهد. این شکل خوابیدن ممکن است پاهای شما را نیز اذیت کند. قرار دادن بالش در پشت کمر و بین پاها می‌تواند شما را در وضعیت راحتی نگه دارد. برای راحتی بیشتر می‌توانید یک بالش بارداری بخرید. برای بهبود یبوست، در طول روز به مقدار کافی مایعات بنوشید و خوردن میوه و سبزیجات را فراموش نکنید.
وقتی رحم شما در سه ماهه دوم بزرگ می‌شود، باید مراقب عفونت‌‌های مجاری ادرار باشید که یک عارضۀ شایع در بارداری است. برای پیشگیری از این مشکل می‌توانید موارد زیر را رعایت کنید:
- مطمئن شوید که مثانه کاملاً خالی شده است. از نگه داشتن ادرار پرهیز کنید. اگر نیاز به دستشویی رفتن دارید، فوراً این کار را انجام دهید. ادرار کردن می‌تواند باکتری‌های عفونت ادراری را قبل از گسترش آنها، از طریق مثانه دفع کند.
- هر روز حداقل ۸ لیوان آب و آب‌میوه‌های بدون شکر بنوشید. استفاده از میوه‌های تازه که حاوی ویتامین c هستند در افزایش مقاومت بدن نسبت به میکروب‌ها مؤثر است. همچنین دوری از استرس نیز توان مقاومت بدن را بالا می‌برد.
- از شوینده و دوش‌های واژینال، اسپری‌های دئودورانت زنانه یا صابون‌های قوی استفاده نکنید. این محصولات می‌تواند مجرای ادرار و اندام تناسلی شما را تحریک و مستعد رشد باکتری‌ها کند.
- لباس زیر پنبه‌ای بپوشید و از پوشیدن لباس زیر تنگ خودداری کنید.
- در دستشویی، ناحیۀ تناسلی را از جلو به عقب تمیز کنید. این کار از نزدیک شدن باکتری‌های مقعد به مجرای خروجی مثانه جلوگیری می‌کند.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفته پانزدهم
در صورت مشاهدۀ هر کدام از علائم زیر لازم است به پزشک مراجعه کنید:
- احساس خستگی
- ضعف
- گیجی
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سردرد
- سرگیجه
- زردی و رنگ‌پریدگی پوست در ناحیۀ ناخن‌ها، زیر پلک‌ها و لب‌ها
علائم گفته‌شده در بالا ممکن است نشان‌دهندۀ این باشد که شما به کم‌خونی مبتلا هستید و لازم است درمان شوید. در صورت مشاهده علائمی مانند تب، لرز کردن و سوزش ادرار در طول دوران بارداری، مراجعه سریع به پزشک اهمیت زیادی دارد، زیرا این علائم می‌تواند نشانۀ عفونت مجاری ادرار باشد. در طول این مرحله از بارداری، شما به طور معمول یک بار در ماه پزشک خود را می‌بینید، اما اگر علائم غیرمعمول یا مشکل خاصی را حس کردید، لازم است بی درنگ به پزشک مراجعه کنید و منتظر جلسه معاینه بعدی خود نباشید. در طول ملاقات‌های دوران بارداری همۀ مسائل را با پزشکتان مطرح کنید تا خیالتان کاملاً راحت باشد.
آزمایش های بارداری در هفته پانزدهم
سطح آلفافتوپروتئین خون
در سه ماهۀ دوم پزشک صرف نظر از نتایج آزمایش غربالگری سه ماهۀ اول باید از طریق آزمایش خون سطح آلفافتوپروتئین را در خون مادر اندازه‌گیری کند. این آزمایش معمولاً بین هفتۀ ۱۵ تا ۱۷ انجام می‌شود و می‌تواند به پزشک در بررسی احتمال وجود نقص‌های لولۀ عصبی جنین کمک کند. اگر مادر، غربالگری سه ماهۀ اول را انجام نداده باشد یا پزشک با توجه به نتایج غربالگری سه ماهۀ اول یا به دلیل عدم انجام سونوگرافی NT همزمان با غربالگری سه ماهۀ اول، تصمیم به بررسی نتایج غربالگری سه ماهۀ دوم گرفته باشد، در این حالت آزمایش خون نشانگر‌های چهارگانه برای شما تجویز می‌شود. آزمایش چهارگانه معمولاً بین هفته‌های ۱۵ تا ۱۷ انجام می‌شود.
سونوگرافی سه ماهه دوم
سومین سونوگرافی بارداری بین هفته پانزدهم تا هفته بیست و دوم بارداری انجام می شود. به این سونوگرافی ، تست غربالگری خون هم گفته می شود. در این سونوگرافی، سندرم داون و تریزومی 18 که ناهنجاری های کروموزومی هستند و نقص لوله عصبی بررسی می شوند. این سونوگرافی و تست غربالگری در ادامه آزمایشهای غربالگری سه ماهه اول انجام می شود و ترکیب آن ها تست های پی در پی یا پیوسته است. اگر در سه ماهه اول بارداری تست های غربالگری را انجام نداده باشید، تست غربالگری سه ماهه دوم اطلاعات کافی در اختیار پزشک قرار می دهد. این تست ها احتمال مبتلا شدن جنین به بیماری های ژنتیکی مانند دیابت و نقص تولد را نشان می دهد. نتایج این تست به شما کمک می کند برای انجام تست آمنیوسنتز یا تست های تشخیص تهاجمی برای تعیین بیماری جنین تصمیم بگیرید.غربالگری احتمال بیماری را تعیین می کند اما فقط تست های تشخیص مانند آمنیوسنتز به طور قطع وجود بیماری را مشخص می کنند.
