وضعیت جنین
در هفته هجدهم بارداری ، فرزند دلبند شما به اندازه یک خیار کوچک است! او مهارت جدیدی یاد گرفته است: خمیازه کشیدن! جنین شما همچنان به تمرین بلعیدن ادامه می‌دهد تا برای زندگی بیرون از رحم آماده شود. او اکنون دارای یک سیستم گوارش کامل است. سیستم عصبی او در حال توسعه است و شروع به تشکیل میلین کرده است، لایه‌ای ویژه که سلول‌های عصبی را محافظت و عایق‌بندی می‌کند. در این مرحله، کیسه صفرا نیز شروع به کار می‌کند و صفرا مورد نیاز برای هضم مواد مغذی را ترشح می‌کند. انگشتان و ناخن‌های پا او نیز در حال رشد هستند و پوست نوزاد چروک‌هایی دارد.
اندازه جنین
قد: 16 سانتی متر
وزن: 170 گرم
در این هفته هنوز پوست جنین نازک است و می‌توان رگ‌های بدنش را دید. گوش‌هایش بالاخره جای اصلی خودشان را پیدا کرده‌اند و در آن جا مستقر شده‌اند. از این هفته ساخت پیچ و خم‌های درون گوش شروع می‌شود و صداهای بلند ممکن است باعث پریدن او از خواب نازش شوند. او در این هفته صدای جاری شدن خون در رگ‌ها، صدای قلب و غرغرهای شکم شما را می‌شنود. قلبش آنقدر خوب کار می‌کند که می‌توان ضربانش را از طریق گوشی پزشک شنید.
این هفته موهایش درآمده و ابروهایش هم روی صورتش رشد کرده است. چربی قهوه‌ای رنگی که میلین نام دارد پوست گردن، قفسه سینه و کشاله‌ران را می‌گیرد و تا یک سال پس از تولد هم در بدن فرزندتان باقی می‌ماند. این چربی که از سلول‌های مرده، سلول‌های لانگو و چربی غدد تشکیل شده است از بدن جنین در برابر عفونت‌ها محافظت می‌کند. اگر جنین دختر باشد اندام داخلی رحم و لوله‌های فالوپ در حال تشکیل شدن است. بیضه‌های پسران هم در پایین شکم در حال رشد است.
جنین شما ممکن است سکسکه کند. اما شما صدای آن را نمی‌شنوید، زیرا نای او به جای هوا توسط مایع پر شده است، اما در چند هفتۀ آینده که جنین بزرگ‌تر می‌شود، ممکن است زمانی که سکسکه می‌کند قادر به احساس حرکات ریتمیک او در داخل شکم خود بشوید. کیسه‌های کوچک هوا که به آلوئول معروف هستند، شروع به شکل‌گیری در ریه‌ها می‌کنند و تارهای صوتی نیز گسترش می‌یابند. اگر به جای مایع آمنیوتیک، هوا از تارهای صوتی عبور می‌کرد، می‌توانستید صدای فرزندتان را بشنوید که در حال تمرین گریه کردن است. اگر در این هفته یک سونوگرافی خارج از برنامه انجام دهید، شاید خوش‌شانس باشید و جنین را در حال چرخیدن، تاب خوردن و لگد زدن ببینید. او همچنین زمان‌های بیداری و خواب دارد و ممکن است هنگام سونوگرافی، مشغول چرت زدن باشد.
وضعیت مادر در هفته هجدهم بارداری
در هفته هجدهم اشتهای شما بیشتر شده و اضافه وزن‌تان به 4 تا 6 کیلوگرم می‌رسد، پس دیگر باید به سراغ لباس‌های راحت و گشاد بارداری بروید. اگر از این مقدار بیشتر وزن اضافه کرده‌اید بهتر است با پزشک خود صحبت کنید. در این زمان رحم به خوبی زیر ناف احساس می‌شود. هم زمان که رحم رشد می‌کند، مرکز ثقل بدن نیز تغییر می‌کند و این امر باعث کم شدن تعادل بدن مادر می‌شود. در این دوران ممکن است هورمونی به نام ریلاکسین در بدن ترشح شود که بدن را سست و شل می‌کند و ایستادن طولانی مدت را با مشکل روبه‌رو می‌سازد و ممکن است در ناحیه کمر احساس درد کنید.
در سه ماه دوم بارداری فشار خون کم می‌شود. در این زمان سعی کنید هرگز به سرعت از جای خود بلند نشوید چرا که ممکن است دچار سرگیجه شوید. هنگام دراز کشیدن هم به دلیل اینکه رحم به آئورت و رگ‌های اصلی دیگر فشار می‌آورد، احتمال بروز سرگیجه وجود دارد. البته کم خونی هم دلیل دیگری است که حالت سرگیجه به شما دست بدهد. حاملگی غلظت قند خون را تغییر می‌دهد و بالا و پایین رفتن میزان قند خون می‌تواند احساس گیجی و ضعف در پی داشته باشد
در این مرحله از بارداری، بدن مایعات و سلول‌های خونی تولید می‌کند که به تولید خون کمک می‌کنند. این کار حجم خون را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که شما بیش از حد احساس تشنگی داشته باشید و ممکن است بیش از حد نیز عرق کنید. قلب شما باید برای پمپاژ کردن خون بیشتر، ضربان‌های قوی‌تری انجام می‌دهد، بنابراین اندازۀ آن کمی افزایش خواهد یافت.
ممکن است متوجه شوید که صورتتان قدری پف دارد که این حالت در برخی خانم‌ها و در اثر تغییر در سیستم گردش خون و نگه داشتن آب بیشتر اتفاق می‌افتد. شکم و پستان‌ها نیز به بزرگ شدن ادامه خواهند داد. همچنین ممکن است خطوط قرمز کوچکی روی گونه‌های خود یا زیر چشم‌ها مشاهده کنید که به نام رگ‌های عنکبوتی شناخته می‌شوند. اینها عروق خونی کوچکی هستند که در دوران بارداری و به خصوص در سه ماهۀ اول و دوم، تحت تأثیر هورمون استروژن قابل مشاهده است. این عروق در گردن، قفسۀ سینه، دست‌ها، ساعد و گوش نیز ظاهر می‌شود. وجود این رگ‌ها بی‌ضرر است و معمولاً پس از تولد کودک محو می‌شود.
مراقبت های بارداری در هفته هجدهم بارداری
بی‌خوابی یکی از عوارض دوران بارداری است. نگرانی و استرس، حرکت نوزاد و انقباضات رحمی می‌تواند باعث این وضعیت شود. برای برطرف کردن این حالت از قرص‌های خواب‌آور یا داروهای گیاهی استفاده نکنید. دوش آب گرم، نوشیدن شیر گرم قبل از خواب، خواندن کتاب و روش‌های ریلکسی و سبک‌سازی بدن را امتحان کنید.
از آنجا که در این مرحله از بارداری دیگر حالت تهوع ندارید، طبیعی است که بیش از قبل احساس گرسنگی کنید. بنابراین لازم است غذاهای سالم و سرشار از ویتامین بخورید. همچنین شما به مقدار بیشتری کلسیم و ویتامین d نیاز دارید تا به رشد دندان‌ها و استخوان‌های فرزندتان کمک کنید. اگر در حال حاضر، مکمل ویتامین d مصرف نمی‌کنید، از پزشکتان در مورد آن سؤال کنید. همچنین قبل از مصرف هر گونه داروی جدید یا داروهای گیاهی، باید به پزشک خود اطلاع بدهید. برای پیشگیری از یبوست نیز می‌توانید غذاهای سرشار از فیبر بخورید و برای کنار آمدن با آبریزش بینی سعی کنید همیشه دستمال کاغذی همراه داشته باشید و در خانه از دستگاه بخور استفاده کنید.
تغذیه در هفته هجدهم بارداری
شما اکنون در اواسط سه ماه دوم بارداری خود هستید و باید مطمئن باشید که تغذیه‌تان سالم و مفید است. سعی کنید مواد غذایی زیر را در رژیم روزانه خود قرار دهید:
– غذاهای سرشار از کلسیم مانند شیر کم چرب، ماست و پنیر
– سبزیجات که حداقل 2 فنجان آن باید حاوی مواد سرشار از فولات مانند کلم، بروکلی و اسفناج باشد.
– میوه‌هایی مانند سیب، گلابی و توت فرنگی
– حبوبات مانند نان گندمی، جو دو سر یا برنج
– پروتئین مثل گوشت گاو، سینه مرغ، بادام و عدس
عوارض شایع در هفته هجدهم بارداری
در این هفته احتمالاً احساس بسیار خوبی دارید. نشانه‌های بارداری در هفتۀ هجدهم معمولاً خفیف و کم‌دردسرتر است. سطح انرژی شما بالاتر از سه ماهۀ اول بوده و ممکن است متوجه افزایش میل جنسی شوید. عوارض معمول و شایع بارداری در مورد بیشتر زنان طی این هفته شامل موارد زیر است:
- یبوست
- گرفتگی بینی
- حساسیت پستان‌ها
مراقبت‌های پزشکی هفته هجدهم
مراقبت‌های پزشکی هفتۀ هجدهم بارداری برای مادران باردار شامل موارد زیر است:
جلسهٔ دوم معاینات بارداری: بین هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ بارداری لازم است که به جلسه دوم معاینات معمول بارداری خود بروید. بهتر است این جلسات را زودتر پیگیری کنید تا در صورت نیاز بتوانید آزمایش‌های غربالگری خود را در موعد مقرر انجام دهید.
اسکن آنومالی: اگر هنوز اسکن آنومالی را انجام نداده‌اید، پزشک انجام آن را به شما توصیه خواهد کرد. سونوگرافی آنومالی باید بین هفته‌های ۱۶ تا ۱۸ انجام شود. این یک اسکن دقیق است که چگونگی رشد کودک را ارزیابی و اندام‌های کودک را بررسی می‌کند. همچنین در طول سونوگرافی آنومالی ممکن است تعیین جنسیت نوزاد امکان‌پذیر باشد. اگر می‌خواهید جنسیت کودک تا زمان تولد به عنوان یک خبر غافلگیرکننده پنهان بماند، متخصص سونوگرافی را در جریان قرار دهید.
آزمایش تشخیصی آمنیوسنتز: اگر ۳۵ سال یا بیشتر سن دارید، با توجه به تشخیص پزشک و شرایط بارداری شما، شاید نیاز به انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند آمنیوسنتز باشد و باید بدانید که طبق قوانین سقط‌‌‌درمانی در ایران، هفتۀ ۱۸، آخرین زمان برای انجام آن است.
مراجعه به دندان‌پزشک: اگر مراقبت‌های دندان‌پزشکی قبل از بارداری را انجام نداده‌اید، یک وقت ملاقات با دندان‌پزشک تعیین کنید. در صورت مراجعه نیز حتما دندان‌پزشک را از بارداری خود مطلع کنید.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفته هجدهم
توجه به علائم هشداردهنده می‌تواند به شما در مراجعه در زمان مناسب به پزشک و حفظ سلامت شما و جنین کمک کند. برای همین، لازم است در طول بارداری با علائمی که نیازمند مراجعه به پزشک است، آشنا باشید تا در صورت مشاهده آنها بتوانید سریع‌تر مراقبت‌های پزشکی لازم را دریافت کنید. بیشتر عوارض شدید بارداری در صورت تشخیص به موقع قابل کنترل و درمان است و خطری را متوجه مادر و جنین نمی‌کند.
تب، لرز، سوزش یا درد هنگام ادرار برخی از علائمی است که باید در این هفته و هفته‌های پیش رو به آنها توجه کنید و با مشاهده آنها به پزشک مراجعه کنید. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده عفونت‌های مجاری ادرار باشد. همچنین برخی از علائم دیگر که لازم است به آنها توجه کنید شامل موارد زیر است:
- احساس خستگی
- ضعف
- گیجی
- تپش قلب
- تنگی نفس
- سردرد
- زردی یا رنگ‌پریدگی پوست در نوک انگشت‌ها، زیر پلک‌ها و لب‌ها
این علائم می‌تواند نشانه کم‌خونی نیز باشد که در صورت تشخیص و مراجعه به موقع به پزشک قابل کنترل و درمان است.
