وضعیت جنین
در هفته بیستم بارداری فرزند دلبند شما به اندازه یک گریپ فروت شده است! عضلات جنین در این هفته قدرت بیشتری پیدا می کنند و به راحتی می‌توانید حرکات او را حس کنید. در این هفته با ایجاد چروک هایی، پوست جنین ضخیم‌تر از قبل می‌شود و رگ های بدن او به خوبی قبل قابل مشاهده نیست. جنین شما در این هفته تمرین بلعیدن می‌کند و با این کار دستگاه گوارش او تقویت می‌شود.
اندازه جنین
قد: 22 سانتی متر
وزن: 303 گرم
در هفته بیستم بارداری در درون بدن جنین ارگان‌های داخل شکمی مانند معده، کبد و روده‌ها همگی در حفره‌ی شکمی و در جایگاه اصلی خود قرار گرفته‌اند. اندام‌های مختلف مانند کلیه‌ها، روده‌ها و غدد مختلف به انجام وظایف خود مشغول هستند. سیستم ایمنی جنین هنوز به حد کافی تکامل نیافته است. اما نگران نباشید، عوامل ایمنی از خون شما به او انتقال می‌یابد و تا حد زیادی توانایی دفاع در برابر عفونت را به او می دهد.
اگرچه فرزندتان هر روز بزرگ‌تر و قوی‌تر می‌شود، اما سلول‌های عصبی مغز که وظیفه‌ی کنترل احساسات را بر عهده دارند، هنوز به طور کامل تکامل نیافته و در حال شکل‌گیری می‌باشند. از این مقطع بارداری به بعد با قوی‌تر شدن عضلات جنین و افزایش ارتباط سیستم عصبی با سیستم عضلانی، کوچولوی وروجک شما 10 تا 30 درصد مواقع فعال است. شما هم احتمالاً این جنب و جوش‌ها را احساس می‌کنید. خوب است بدانید که اگر جنسیت فرزند شما پسر باشد، در این هفته بیضه‌هایش از درون حفره‌ی شکمی به داخل کیسه‌ی بیضه در حال جا به جا شدن است.
موهای جنین در هفته بیستم بارداری بیشتر رشد می‌کنند. روند سفت وسخت شدن استخوان‌ها نیز ادامه دارد و پاهای جنین بلندتر از قبل می‌شود. به‌مرور، ناخن‌های ظریف پا نیز شکل می‌گیرند. اندام تناسلی جنین در حال تکامل است. دستگاه گوارش او نیز همچنان رشد بیشتری کرده و به تدریج عمل بلعیدن را بهتر انجام میدهد. همچنین، تولید مکونیوم (مدفوع) توسط جنین آغاز می‌شود که مخلوطی از سلول‌های مرده، ترشحات دستگاه هاضمه و همچنین مایع آمنیوتیک می‌باشد. به‌ندرت پیش می‌آید که کودک این ماده را در رحم یا در طول زایمان دفع کند.
وضعیت مادر در هفته بیستم بارداری
رحم در هفته بیستم بارداری آنقدر بزرگ شده که بیش از گذشته از لگن بالا آمده، به طوری که فشردگی رحم به طرف شکم و قفسه سینه کاملا مشهود و بارداری شما نمایان شده است. در این هفته ناف کشیده شده یا به طرف بیرون می‌آید. اتفاق ناخوشایند این هفته ترک‌های پوستی است که کم کم در اطراف ناف به وجود می‌آید. بعد از هفته بیستم رشد رحم هر هفته تقریبا یک سانتی متر می باشد. تا قبل از این هفته بزرگ شدن شکم نامنظم بود اما اکنون نظم بیشتری به خود می‌گیرد. همچنان ممکن است درد در کشاله ران و لگن را تجربه کنید. با افزایش وزن و بزرگ شدن رحم نوع راه رفتن شما نیز دست‌خوش تغییر می‌شود و علت آن تغییر مرکز ثقل بدن تان است. جهت جلوگیری از زمین خوردن، بهتر است در هنگام راه رفتن سر خود را بالا بگیرید و شانه‌ها را به جلو خم نکنید.
همانطور که در هفته‌های قبل نیز بیان شد، میزان حجم خون شما روز به روز افزایش یافته و به طبع آن میزان پمپاژ آن نیز زیادتر می‌شود، به طوری که تقریباً در هر دقیقه 7 لیتر خون در بدن به گردش در می‌آید. بنابراین برای کمک به دستگاه گردش خونتان مصرف آهن ضروری است. همانطور که می‌دانید آهن در ساخت هموگلوبین که قسمتی از گلبول‌های قرمز خون است نقش مهمی دارد. از جمله منابع آهن گوشت قرمز، گوشت مرغ، گوشت ماهی، تخم‌مرغ، عدس و دیگر حبوبات، اسفناج و غلاتی که با آهن غنی شده‌اند می باشد. در کنار استفاده‌ی کافی از این منابع غذایی، استفاده از مکمل‌های دوران بارداری که پزشکتان تجویز نموده نیز در راستای تامین مقادیر کافی آهن به شما کمک می‌کند.
احتمالا تا الان به خوبی متوجه شده‌اید که در هر روز از دوران بارداری تغییرات زیادی را تجربه می‌کنید و در برخی موارد این تغییرات به حدی واضح هستند که اطرافیانتان هم متوجه می‌شوند. از جمله تغییرات این روزها که در هفته‌های گذشته هم تا حدی تجربه شده‌اند، سوزش سر دل و سوءهاضمه، گرفتگی و خواب رفتن عضلات پا، خر و پف شبانه، عدم داشتن خواب راحت، تعرق زیاد، بی‌خوابی شبانه، تغییرات پوست، مو و ناخن‌ها هستند. در هنگام تجربه‌ی این علائم صبور باشید، با رعایت توصیه‌های لازم شرایط را قابل تحمل‌تر نموده و به خاطر داشته باشید که این روند با زایمان و سرکوب هورمون‌های بارداری پایان می‌یابد.
در این هفته ممکن است دچار خارش‌های پوستی شوید. این خارش‌ها به‌دلیل کشیده شدن شکم بر اثر رشد جنین ایجاد می‌شود. همچنین وزن شما به‌دلیل رشد جنین، افزایش حجم خون‌رسانی و مایع آمنیوتیک افزایش می‌یابد. از علائم بارداری در این هفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رشد و تحکیم ناخن‌ها
- رشد سریع‌تر موها
- افزایش وزن
- افزایش جریان خون به دلیل هورمون‌های بارداری و جذب بیشتر مواد مغذی
- حالت تهوع کمتر
- یبوست
- خارش پوست
- کمردرد
- گرفتگی عضلات پا
- انقباضات بدون درد رحم
- کم‌خوابی
مراقبت های بارداری در هفته بیستم
ترشحات واژن از هفته بیستم بارداری بیشتر می‌شود. این ترشحات معمولا غلیظ، بی‌رنگ یا مایل به زرد هستند و وجود آنها دلیل بر عفونت نیست. ممکن است در دوره حاملگی دچار عفونت شوید. ترشحات را زمانی می‌توانید قارچی بدانید که بدبو، زرد رنگ یا سبز باشند و تحریک و خارش را در ناحیه تناسلی در پی داشته باشد. اگر دچار این مشکل شدید به پزشک مراجعه کنید تا قبل از زایمان آن را درمان کنید.
مراقب دندان‌ها و لثه‌های خود باشید. شما در این دوران بیشتر در معرض ابتلا به التهاب لثه هستید، بنابراین مسواک و نخ دندان را تحت هیچ شرایطی فراموش نکنید. هر چند وقت یک بار نیز به دندانپزشکی بروید. برای جلوگیری از احساس سوزش سردل در دوران بارداری بلافاصله پس از صرف غذا دراز نکشید و در هنگام خواب، سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید یا به حالت نیمه نشسته بخوابید؛ در صورت خر و پف شبانه که در اثر تورم غشاهای مخاطی بینی و تولید خلط ایجاد می‌شود، به پهلو بخوابید و سر خود را بالاتر از بدنتان قرار دهید.
برای غلبه بر تنش و استرس خواب کافی داشته باشید، پیاده‌روی کنید، رابطه‌ی عاطفی خود با همسرتان را ادامه داده و زمانی را به معاشرت با دوستان و خانواده و انجام کارهای مورد علاقه خود اختصاص دهی. در صورت تعریق زیاد و احساس گرما لباس گشاد بپوشید و فضای منزل را خنک نگه‌دارید. برای جلوگیری از افت ناگهانی فشار، سرگیجه و نیز غلبه بر سستی بدن در هنگام بلند شدن از روی تخت، خود را به لبه‌ی تخت رسانده، خیلی آرام پاها را آویزان نمایید و بنشینید، سپس به آرامی از جایتان بلند شوید.
اگر از آن دسته افرادی هستید که به لاکتوز (قند موجود در شیر) حساسیت دارید بهتر است از جایگزین‌های شیر مانند ماست، پنیر و منابع غیر لبنی کلسیم مانند پرتقال، انواع لوبیاها، موز و خرما استفاده نمایید. سعی کنید حدود یک ساعت قبل از ورزش، یک میان‌وعده‌ی سبک میل کنید تا در هنگام ورزش دچار کاهش انرژی و ضعف نشوید. بیسکویت سبوس‌دار نیز یکی از گزینه‌های خوب برای شماست.
رژیم غذایی در هفته بیستم بارداری
انتخاب درست مواد غذایی در دوران بارداری هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت برای فرزندتان مفید است. تحقیقات نشان میدهد موادی که شما در این دوره مصرف می‌کنید می‌تواند نقش مهمی در سلامت کودکتان تا آخر عمر ایفا کند. با اینکه در هفته بیستم بارداری خود هستید اما هنوز برای اعمال تغییرات در انتخاب مواد غذایی که مصرف می کنید دیر نشده است.
در هفته بیستم بارداری، مصرف ویتامین‌های گروه B، به ویژه اسیدفولیک از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. ویتامین B12 که به نام “کوبالامین” هم شناخته می‌شود یکی از مهم‌ترین ویتامین‌هایی می‌باشد که اغلب در فراورده‌های حیوانی یافت می‌شود و در صورت کمبود آن ممکن است دچار کم‌خونی شوید. برای دریافت ویتامین B12 از مواد غذایی مانند مثل برشتوک‌های آماده صبحانه، گوشت، اسفناج، کلم بروکلی و غیره استفاده کنید.
مصرف آهن در این هفته ضروری است؛ زیرا در دوران بارداری به خون بیشتری نیاز خواهید داشت. لوبیا، گوشت گاو و غلات غنی شده منبع خوبی برای تامین آهن مورد نیاز بدن هستند. ویتامین C نیز برای بدن بسیار مهم است. با نوشیدن آب‌لیمو و آب‌نارنج تازه که حاوی ویتامین C فراوانی هستند می‌توانید میزان جذب آهن بدن را افزایش دهید.
مراقبت‌های پزشکی در هفته بیستم بارداری
پزشک در هفته بیستم بارداری، روند پیشرفت بارداری شما را کنترل کرده و از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری خواهد کرد. بررسی‌هایی که در این جلسه توسط پزشک متخصص و ماما انجام می‌شود شامل موارد زیر است:
- کنترل فشارخون و معاینه دست و پاها برای بررسی میزان تورم
- اندازه‌گیری وزن مادر و بررسی میزان وزن جنین و تغییرات او
- بررسی موقعیت جنین و معاینه شکم برای پیشگیری از ایجاد هرگونه توده یا ضایعه در شکم مادر
- کنترل سایز رحم برای بررسی میزان پیشرفت بارداری
- گوش دادن به ضربان قلب جنین
- تجویز آزمایشات غربالگری دوم
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز بعضی از علائم در هفته بیستم بارداری بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید تا از مشکلات احتمالی پیشگیری شود. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- مشکلات تنفسی و تنگی نفس
- سردردهای شدید و آزاردهنده
- حالت تهوع و استفراغ
- حساسیت به لمس
- احساس درد در قسمت بالای شکم و زیر دنده‌ها
- تورم ناگهانی صورت و بدن
- ایجاد مشکلات بینایی مانند تار شدن دید، حساسیت به نور و غیره
در صورت بروز هر یک از این علائم، حتماً به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است دچار عارضه پره‌اکلامپسی شده باشید. همچنین در نظر داشته باشید که در صورت وجود درد یا انقباضات شدید رحمی یا ترشحات زیاد واژن بهتر است توسط پزشک معاینه شوید چرا که این علائم می‌تواند ناشی از زایمان زودرس باشد.
