وضعیت جنین
در هفته سی ام بارداری فرزند دلبند شما به اندازه یک خربزه کوچک شده است! گلبول های قرمز خون در مغز استخوان جنین در حال تشکیل است که یک مرحله مهم در رشد او به حساب می آید. او شروع به تمرین مکیدن انگشت شست خود کرده است، این کار به او در آماده شدن برای تغذیه از شیر مادر پس از تولد کمک می‌کند. ریه‌های او در بازه‌ی زمانی ۳۰ تا ۳۵ هفته به سرعت کامل می‌شوند و به همین خاطر در صورت زایمان زودرس، احتمالاً نوزاد به کمک زیادی برای تنفس نیاز نخواهند داشت.
اندازه جنین
قد: 40.4 سانتی متر
وزن: 1333 گرم
در هشت هفته آینده، حجم چربی بدن فرزند شما افزایش می‌یابد. این بافت چربی برای کمک به کنترل دمای بدن ضروری است. جنین روز به روز بزرگتر می‌شود و فضای بیشتری را اشغال می کند. حرکات او به تدریج بیشتر می‌شود، البته با سرعتی خیلی بیشتر از روزهای قبل. ابرو‌ها و مژه‌ها کاملاً تشکیل شده‌اند و موهای سر او نیز ضخیم‌تر می‌شود و تعداد چروک‌های صورتش کاهش می‌یابد. کرک‌های سطح بدن نیز به مرور از بین می‌رود. رشد قدی او مثل هفته‌های گذشته زیاد نیست اما سلول‌های خاکستری مغزش با سرعت زیادی در حال رشد هستند تا اندازه جمجمه و دور سرش بیشتر شود. بدن جنین با ذخیره مواد مغذی مثل آهن، کلسیم و فسفر برای اولین ماه‌های زندگی در بیرون از رحم مادر آماده خواهد شد. تقریبا همه چیز برای تولد نوزاد آماده است، البته جنین باید چند هفته دیگر در شکم شما بماند تا اعضای بدنش در مایع آمنیون به رشد حداکثری خود برسند.
وضعیت مادر در هفته سی ام بارداری
این هفته رحم حدود 10 سانتی‌متر بالاتر از ناف قرار گرفته و احتمالا چهره‌ای پف کرده دارید. پوست شکم کشیده شده و تصور می‌کنید که دیگر جایی برای بزرگتر شدن شکمتان باقی نمانده است، اما بدانید همچنان قرار است که جفت، جنین و رحم شما بزرگتر شوند! در این حالت بدنتان سنگین‌تر، بزرگتر و بی‌تناسب‌تر می‌شود. بزرگ شدن رحم باعث می‌شود احساس کنید اعضای داخلی بدنتان به بیرون فشرده می‌شوند. برای اینکه راحت‌تر باشید بهتر است صحیح بنشنید، صاف بایستید و هنگام بلند شدن از حالت خوابیده به نشسته از دستان خود کمک بگیرید. در این زمان همانند دوران اوایل بارداری، ممکن است به خاطر ترشح هورمون ها، خلق و خوی شما باز هم دستخوش تحولاتی شود.
مراقبت های بارداری در هفته سی ام
زایمان زودرس معمولا از هفته 22 تا 37 اتفاق می‌افتد. لکه‌های خون ممکن است علامتی از یک مشکل جدی از جمله جفت سرراهی (یعنی جفتی که در پایین رشد کرده و دهانه رحم را کاملا می‌پوشاند) پارگی جفت (یعنی جدا شدن بخشی از جفت از دیواره رحم) یا زایمان زودرس باشد. در صورت مشاهده علائم زیر به سرعت به پزشک مراجعه کنید:
- انقباضات منظم رحمی که 4 بار یا بیشتر در ساعت رخ دهد، این انقباضات ممکن است بدون درد باشند
- دردهای شکمی مثل دردهای دوران قاعدگی
- احساس فشار در داخل لگن، اعضای تناسلی، معده یا درد در ناحیه روده‌ها
- پارگی کیسه آب
- احساس ناخوشایند جسمی
رژیم غذایی در هفته سی ام بارداری
در این هفته نیز مانند همیشه باید مراقب تغذیه خود باشد. آجیل و سبزیجات را فراموش نکنید. خوردن حداقل 8 لیوان آب را هم مثل قبل ادامه دهید. سعی کنید مواد غذایی زیر را در رژیم روزانه خود داشته باشید:
پروتئین: گوشت گاو بدون چربی، مرغ، بوقلمون، لوبیا، توفو، عدس، تخم مرغ، نخود، ماست کم چرب، شیر کم چرب، پنیر کم چرب
آهن: گوشت قرمز، مرغ، بوقلمون، ماهی، نان گندمی، کلم بروکلی
ویتامین C: آب پرتقال، مرکبات، فلفل دلمه ای
کلسیم: شیر کم چرب یا بدون چربی، ماست، پنیر، سویا، بادام زمینی
ویتامین A: مرکبات، کلم بروکلی، فلفل، توت فرنگی، گوجه فرنگی، انبه، سیب زمینی با پوست
زینک: غلات و حبوبات، گوشت، غذاهای دریایی، حبوبات خشک شده، نخود
اسید فولیک: سبزیجات برگ سبز، کلم بروکلی، نان و غلات و حبوبات، هلو، زردآلو، میوه‌های گرمسیری
مراقبت های بارداری در هفته سی ام
اگر دچار گرفتگی عضلات پا هستید، تمرینات کششی و ماساژ پاها می‌تواند باعث بهبود آنها شود. به دلیل بزرگ شدن شکمتان، شاید هنگام نشستن یا دراز کشیدن کمی احساس ناراحتی کنید. برای بهبود این مشکل، بالشی را برای حمایت بیشتر پشت کمر خود قرار دهید و بالشی را نیز زیر شکم خود قرار دهید تا در وضعیت مطلوبی قرار بگیرد. برخی زنان نیز برای بهتر خوابیدن، بالشی را بین پاهای خود قرار می‌دهند. شاید خریدن یک بالش بارداری نیز فکر بدی نباشد.
برای کاهش تکرر ادرار، مصرف کافئین را کاهش دهید و سعی کنید هنگام ادرار کردن به سمت جلو خم شوید تا مثانه شما کاملاً خالی شود. در طول روز مایعات مصرف کنید و به قدر کافی بخوابید تا به رفع خستگی کمک کنید. خوردن غذاهای سرشار از فیبر و نوشیدن آب نیز در بهبود یبوست شما مؤثر است. برای جلوگیری از ورم پا، از ایستادن‌های طولانی پرهیز کنید و پس از اجازه‌ی پزشک، در طول روز کمی ورزش و پیاده‌روی کنید. همچنین برای پیشگیری از کمردرد نیز می‌توانید تمرینات تقویت عضلات کمر را امتحان کنید.
سوزش سر دل در طول بارداری طبیعی است. برای به حداقل رساندن سوزش معده، سعی کنید از هر گونه مواد غذایی محرک مانند غذاهای ادویه‌دار و نوشیدنی‌های گازدار اجتناب کنید. برای بهبود تنگی نفس نیز بهتر است کارهای روزانه را کمی آهسته‌تر انجام دهید و به خاطر داشته باشید که هنگام فعالیت، فشار بیش از حد به خود وارد نکنید. همچنین اگر دچار ترشحات پستان شده‌اید از پدهای ویژه‌ای استفاده کنید که داخل سوتین قرار می‌گیرد و این رطوبت را جذب می‌کند.
عوارض شایع بارداری در هفته سی‌ام
هرچند بارداری همه زنان مثل یکدیگر نیست، اما عوارض شایع بارداری طی هفته ۳۰ برای بیشتر مادران باردار شامل موارد زیر است:
- کمردرد
- یبوست
- تکرر ادرار
- تورم در پاها
- سوزش معده
- ترشحات پستان
- تنگی نفس
- تغییرات خلق‌وخو
- گرفتگی عضلات پا
- انقباضات بدون درد رحم
مراقبت‌های پزشکی هفته سی‌ام بارداری
در این مرحله از بارداری، تعداد جلسات معاینات بارداری افزایش می‌یابد. تمامی سوالاتی را که مایلید از پزشک خود بپرسید، یادداشت کنید. حافظه انسان در دوران بارداری قادر به نگهداری همه چیز نیست. البته توجه کنید که در صورت مشاهده علائم غیرطبیعی و خطرناک نیازی نیست تا جلسه بعدی معاینه پزشکی صبر کنید و لازم است هرچه سریع‌تر به پزشک یا بیمارستان مراجعه کنید تا مشکل شما بررسی و اقدامات مراقبتی لازم انجام شود.
ترکیب نشانه‌های ناخوشایند و تغییرات هورمونی دوران بارداری می‌تواند باعث تغییرات خلق‌وخو در شما شود. نگرانی درباره این که هنگام زایمان چه پیش خواهد آمد یا این که آیا شما مادر خوبی خواهید بود، مسئله‌ای طبیعی است. اما اگر همواره غمگین هستید یا هر روز تحریک‌پذیرتر و عصبی‌تر از روز قبل می‌شوید، با پزشک خود صحبت کنید. شاید شما نیز مثل برخی دیگر از مادران، به افسردگی دوران بارداری دچار شده باشید.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفته سی‌ام بارداری
مثل هفته‌های قبل، ترشح مایعات از واژن و تب یا لرز کردن و سوزش هنگام ادرار از دلایل مهم برای تماس گرفتن با پزشک است. این علائم می‌تواند نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری باشد. ضمناً درصورتی‌که به شدت احساس غم یا اضطراب می‌کنید، پزشک خود را در جریان بگذارید. پزشک به شما کمک می‌کند تا افسردگی یا اضطراب خود را به صورت صحیح، مدیریت و درمان کنید. در طول نیمه دوم بارداری لازم است علائمی مانند ورم ناگهانی دست و صورت و درد در ناحیه زیر دنده‌ها، حالت تهوع و استفراغ را جدی بگیرید. این علائم می‌تواند نشانه عارضه پره‌اکلامپسی باشد که در این صورت نیازمند توجه سریع پزشکی است.
انقباضات رحم خود را نیز تحت نظر بگیرید. با این وجود که ۱۰ هفته تا پایان دوران بارداری باقی مانده است، گاهی نوزادان تصمیم می‌گیرند که زودتر از موعد متولد شوند. اگر از شروع درد زایمان خود مطمئن نیستید، بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنید و با پزشکتان تماس بگیرید. علائم زایمان زودرس شامل موارد زیر است:
- انقباضات رحمی
- لکه‌بینی یا خونریزی واژینال
- فشار غیرمعمولی در لگن یا کمردرد
- دردهای کرامپی شبیه قاعدگی
- بیشتر یا رقیق‌تر شدن حجم ترشحات واژن
- تغییر رنگ در ترشحات واژن؛ مایل به صورتی یا قهوه‌ای روشن
