وضعیت جنین
در هفته سی و نهم بارداری جنین شما دیگر کاری در کیسه آمنیون ندارد. همه اعضای بدنش به اندازه کافی رشد کرده‌اند و نیازی به ماندن او در اتاقک کیسه آب نیست. او چند هفته است که انتظار می‌کشد تا دنیای بیرون را ببیند. جایش تنگ و خودش خسته شده و بی صبرانه منتظر لحظه‌ای است که رحم آمادگی خود را برای بیرون رفتن او اعلام کند. شاید فرزند دلبندتان هم برای آغوش شما بی قراری می کند!
اندازه جنین
قد: 51.7 سانتی متر
وزن: 3528 گرم
در این هفته اندازه دور سر جنین شما حدود ۱۰ سانتی‌متر است. وزن او تا روز تولد باز هم بیشتر و پوست او روشن‌تر و ضخیم‌تر خواهد شد. با این وجود که در این هفته فضای زیادی برای تحرک ندارد، اما هنوز قادر به حس کردن حرکات او، بیشتر به صورت پیچ و تاب خوردن و لگد زدن خواهید بود. فرزند شما طی چند هفته اخیر در حال بلعیدن مایع آمنیوتیک و مواد زائدی نظیر سلول‌های مرده پوستی و خونی، کرک‌های جنینی ریزی که از سطح بدنش ریخته و دیگر مواد زائد بوده است. این مواد در روده به مکونیوم یا همان اولین مدفوع نوزاد تبدیل می‌شود که رنگ مشکی متمایل به سبز دارد. مکونیوم را ممکن است هنگام پاره شدن کیسه آب یا پس از زایمان ببینید.
جفت همچنان برای کودک مواد مغذی و اکسیژن فراهم می‌کند و ممکن است درد زایمان همین روزها آغاز شود یا تا دو هفته دیگر آغاز نشود. به محض تولد نوزاد و تنفس اولین نفس‌ها، بند ناف دیگر عملکردی ندارد و با تغییراتی که در قلب نوزاد رخ می دهد، خون به ریه‌‌های او پمپاژ می‌شود. تمامی سیستم‌‌های بدن تکامل یافته و برای زندگی خارج از رحم آماده‌اند.
وضعیت مادر در هفته سی و نهم بارداری
رحم شما به تدریج طی این هفته و هفته آینده برای زایمان آماده می‌شود و گردنه رحم نرم و باز می‌شود. دردهایی که معمولا شما تاکنون تحمل می‌کردید بین 30 تا 40 ثانیه بود، اما اکنون مدت زمان آن افزایش پیدا کرده است. اگر دردها بیشتر از یک دقیقه باشد و هر 5 دقیقه یک بار تکرار شوند احتمالا زمان آن رسیده تا زایمان کنید. بهتر است در این هفته‌ها حرکات جنین را کنترل کنید. اگر او به شدت تکان می‌خورد یا اینکه ناگهان آرام شده، هرچه زودتر با پزشک تماس بگیرید و برای زایمان آماده شوید.
اگر زایمان طبیعی را انتخاب کرده‌اید بهتر است بدانید آمادگی های لازم برای زایمان طبیعی چگونه است. در بیمارانی که دچار یبوست هستند و مقادیر زیادی مدفوع در معاینه لگنی لمس می‌شود باید تنقیه انجام شود. در مرحله اول زایمان طبیعی دهانه رحم باز و به سمت بالا کشیده می‌شود. دردهای زایمان به دلیل جمع شدن عضلات رحم ایجاد می‌شود و تا باز شدن دهانه رحم به اندازه 10 سانتی‌متر ادامه می‌یابد. 10 سانت اجازه خروج سر را از لگن می‌دهد. طی این مراحل مادران باردار باید به فکر روش‌های شل‌سازی و تنفس باشند که از دو ماه قبل برای آن تمرین کرده‌اند. یادتان باشد در زمان شروع دردها نباید خودتان را جمع کنید. مرحله بعد، زور زدن برای خروج نوزاد است و این زمانی اتفاق می‌افتد که پزشکان سر نوزاد شما را ببینند. برای زور زدن باید سرتان را به چانه بچسبانید و دهانتان را ببندید و سپس به آرامی زور بزنید. پس از تولد نوزاد زمان خروج جفت می‌رسد. در این مرحله آخرین انقباضات رحمی بعد از تولد نوزاد، جفت را از رحم خارج می‌کند.
تغذیه در هفته سی و نهم بارداری
در هفته 39 بارداری، بدن شما برای اولین تغذیه نوزاد آماده می‌شود. سینه شما در این هفته بزرگ‌تر می‌شود و این حالت ممکن است تا پس از زایمان، یعنی زمانی که به کودک خود شیر دهید، ادامه داشته باشد. ممکن است شیر زرد رنگی به نام آغوز، از سینه شما بیرون بیاید. این ماده از مواد مغذی و آنتی بادی‌هایی تشکیل شده که برای اولین تغذیه نوزادتان بسیار مناسب است. اگر برای شیردهی برنامه‌ریزی کردید، تغذیه شما در این دوره بسیار مهم است. ویتامین دی، ماده‌ای است که در شیر مادر یافت نمی‌شود، بنابراین شما باید با مصرف مکمل‌های لازم، این ماده را دریافت کنید. در برنامه غذایی خود از منابع مختلف مانند حبوبات، لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات و… مصرف کنید. به خاطر داشته باشید بدن شما روزانه به 1000 میلی گرم کلسیم نیاز دارد.
عوارض شایع بارداری در هفته سی و نهم
عوارض شایع این هفته نیز مانند هفته‌های قبل در مورد همه زنان به یک شکل نخواهد بود، اما عوارض معمول و شایع مادران باردار طی هفته ۳۹ شامل موارد زیر است:
- کمردرد
- نفخ
- خستگی
- تکرر ادرار
- ورم پا
- گرفتگی عضلات پا
- ترشحات پستان
- تغییرات خلق‌وخو
- اختلالات خواب
- انقباضات رحم
مراقبت‌های پزشکی هفته سی و نهم
در این هفته نیز لازم است حداقل یک جلسه ملاقات با پزشک داشته باشید. در این جلسه، پزشک علاوه بر معاینه عمومی شما، وضعیت قرارگیری جنین را نیز بررسی می‌کند. همچنین ممکن است وضعیت دهانه رحم شما را معاینه کند تا میزان باز شدن و ترشحات را بررسی و آمادگی شما برای زایمان را بسنجد. اگر پزشک در جریان معاینات نیاز به بررسی بیشتری داشته باشد، ممکن است در این هفته آزمایش پروفایل بیوفیزیکال را برای شما درخواست بدهد. در این آزمایش، وضعیت جنین و حجم مایع آمنیوتیک بررسی خواهد شد.
علائم نیازمند مراجعه به پزشک در هفته سی و نهم
اگر فکر می‌کنید درد زایمان شما شروع شده است یا در صورت مشاهده موارد زیر باید با پزشک خود تماس بگیرید:
- افزایش درد یا شدت انقباضات
- ترشح مایع، مخاط دهانه رحم یا خون از واژن
- شش انقباض یا بیشتر طی یک ساعت با فاصله کمتر از ۱۰ دقیقه
پزشک احتمالاً با انجام معاینه، شرایط شما را تحت نظر می‌گیرد و دهانه رحم را بررسی می‌کند تا متوجه باز و نازک شدن دهانه رحم بشود. پزشک همچنین درباره تعداد انقباضات شما خواهد پرسید و در صورت لزوم، معاینات بیشتری انجام خواهد داد. همچنین طی این هفته ضروری است خودتان نیز به علائمی که می‌تواند سلامتی شما یا جنین را به خطر بیندازد، بیشتر دقت کنید. یکی از علائمی که در این هفته‌ها باید تحت نظر بگیرید، میزان حرکات جنین است. درصورتی‌که احساس کردید حرکات جنین کم شده، لازم است برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید. برخی از علائم مهم دیگری که در این هفته باید به آن توجه کنید شامل موارد زیر است:
- سردرد شدید
- تهوع و استفراغ
- تغییر در بینایی
- حساسیت به لمس
- مشکلات دیداری مثل تاری دید یا جرقه زدن چشم
- درد در ناحیه زیر دنده‌ها و بالای شکم
- تورم ناگهانی صورت، دست و پاها
