سوره یوسف آیات 1 تا 6 – در سرگذشت هایی که قرآن بیان می کند، اندیشه کنید
در این مقاله، سوره یوسف آیات 1 تا 6 مورد بررسی قرار گرفته است. این آیات به بخشی از داستان حضرت یوسف و رؤیای او اشاره دارند که پدرش یعقوب او را از بازگو کردن آن به برادرانش منع می‌کند. در ابتدای این آیات خداوند قرآن را کتابی روشنگر معرفی می کند که برای هدایت و عبرت آموزی مردم نازل شده است. در ادامه، به رویای حضرت یوسف اشاره می شود که یازده ستاره و ماه و خورشید به او تعظیم می کنند. پدرش حضرت یعقوب می گوید این وعده الله است که یوسف را به پیامبری برگزیده و او را از رازهای تعبیر خواب آگاه ساخته تا نعمت را بر او که از نسل ابراهیم و اسحاق بوده، تمام کند.
| بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحیمِ | به نام خدایی که مهرش بسیار است و همیشگی |
| الر تِلْکَ آیاتُ الْکِتابِ الْمُبینِ (1) | حروف[i] الف، لام، راء ، این آیه‌های کتاب روشنگر است |
| اِنّا اَنْزَلْناهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَعَلَّکُمْ تَعْقِلونَ (2) | ما قرآنی گویا و روشن نازل کردیم تا در آن بیندیشید[ii] |
| نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ اَحْسَنَ الْقَصَصِ | ما بهترین سرگذشتها را برای تو بازگو می‌کنیم؛ |
| بِما اَوْحَیْنا اِلَیْکَ هٰذَا الْقُرْآنَ | با وحی نمودن این قرآن بر تو؛ |
| وَ اِنْ کُنْتَ مِنْ قَبْلِه‌ى لَمِنَ الْغافِلینَ (3) | هر چند پیش از این، به آن آگاه نبودی |
| اِذْ قالَ یوسُفُ لِاَبیهِ | هنگامی که یوسف به پدرش گفت: |
| یا اَبَتِ اِنّى رَاَیْتُ اَحَدَ عَشَرَ کَوْکَبًا | «پدر جان، من در خواب یازده ستاره |
| وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ رَاَیْتُهُمْ لى ساجِدینَ (4) | وخورشید و ماه را دیدم، که در برابر من سجده می‌کنند» [iii] |
| قالَ یا بُنَیَّ لاتَقْصُصْ رُؤْیاکَ عَلیٰ اِخْوَتِکَ | یعقوب گفت: «پسرم، خوابت را برای برادرانت بازگو نکن؛ |
| فَیَکیدوا لَکَ کَیْدًا | مبادا برایت طرح و نقشه‌ای خطرناک بکشند؛ |
| اِنَّ الشَّیْطانَ لِلْاِنْسانِ عَدُوٌّ مُبینٌ (5) | که شیطان دشمن آشکار انسان است |
| وَ کَذٰلِکَ یَجْتَبیکَ رَبُّکَ | به این ترتیب، خداوند تو را برمی‌گزیند؛ |
| وَ یُعَلِّمُکَ مِنْ تَأْویلِ الْاَحادیثِ | و به تو علم “تأویل حدیث” را می‌آموزد؛ [iv] |
| وَ یُتِمُّ نِعْمَتَهو عَلَیْکَ وَ عَلیٰ آلِ یَعْقوبَ | و نعمتش را بر تو و خاندان یعقوب تمام می‌کند، |
| کَما اَتَمَّهاعَلیٰ اَبَوَیْکَ مِنْ‌قَبْلُ اِبْراهیمَ وَاِسْحاقَ | آنگونه که قبلاً بر پدران تو، ابراهیم و اسحاق، تمام کرد |
| اِنَّ رَبَّکَ عَلیمٌ حَکیمٌ (6) | یقیناً صاحب اختیار تو، دانا و حکیم است». |
[i] شرح مربوط به «حروف مقطّعه» را در پینوشت مربوط به اولین آیه از سوره بقره، مطالعه فرمایید.
[ii] کلمه «عربی» در این آیه، و بسیاری از آیات دیگر، به معنای «زبان عربی» نیست، بلکه منظور روشنی و روانی معنای این کتاب است. قرآن با وجود اینکه سخن سنگین و گرانقدری است، روان و آسان است تا برای عموم مردم فهم آن ممکن باشد. قرآن فقط برای پیامبر یا علما نازل نشده، بلکه برای عموم مردم آمده است. درک اولیه آن نیاز به هیچ پیش شرطی ندارد. البته برای درک بطون آن نیازمند به پاکی جان داریم .
[iii] احتمالاً کوکب به معنای سیاره و نجم به معنای ستاره در قرآن بکار رفته است. تفاوت مهمی بین سیارات و ستارگان وجود دارد، سیارات سردتر هستند و گرد ستاره‌ها در گردشند. ولی ستاره‌ها، مانند خورشید، در مرکز خود یک کوره اتمی دارند و دمای سطح آنان چندهزار درجه است.
[iv] این علم، فقط تعبیر خواب نیست، بلکه بسیار فراتر از آن است. تأویل یعنی برگرداندن هر چیز به اصل خود. حدیث هم به معنی سخن و رویداد است. صاحب علم «تأویل حدیث»می‌تواند از نشانه‌های اندک، به حقایق مهمی که در پشت آن است، آگاه گردد. فرقی نمی‌کند که این نشانه‌ها در خواب باشد یا در بیداری.
تعبیر این آیات در استخاره با قرآن
خوب است به شرطی که:
- ما قرآنی گویا و روشن نازل کردیم تا در آن بیندیشید؛ رازدار باش، حتّی خوابت را برای برادرانت بازگو نکن؛ مبادا برایت نقشه‌ای خطرناک بکشند زیرا شیطان دشمن آشکار انسان است ؛ خداوند تو را برمی‌گزیند و به تو علومی را می‌آموزد و نعمتش را بر تو و خانوادهات، تمام می‌کند، صاحب اختیار تو، دانا و حکیم است».
