سوره قصص یکی از زیباترین و جامع‌ترین سوره‌های قرآن کریم است که داستان زندگی پیامبران بزرگ الهی از جمله حضرت موسی (ع) را بازگو می‌کند. نوشتار پیش رو حاوی سوره قصص آیات 14 تا 22 از کلام الله مجید درباره داستان جوانی حضرت موسی (ع) و فرار ایشان از مصر است. این آیات بیانگر حکمت و دانش الهی حضرت موسی (ع)، اشتباه ایشان در کشتن یک فرد و طلب مغفرت، همچنین ترس و فرار ایشان از شرارت مردم مصر به سوی شهر مدین می‌باشد.
| وَ لَمّا بَلَغَ اَشُدَّهو وَ اسْتَویٰ | وقتی موسیٰ به حدّ رشد رسید و کمال یافت، |
| آتَیْناهُ حُکْمًا وَ عِلْمًا | به او حکمت و دانش دادیم[i] |
| وَ کَذٰلِکَ نَجْزِى الْمُحْسِنینَ (14) | و این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم |
| وَ دَخَلَ الْمَدینَهَ عَلیٰ حینِ غَفْلَهٍ مِنْ اَهْلِها | او در وقت غفلت درباریان، از کاخ خارج و داخل شهر شد |
| فَوَجَدَ فیها رَجُلَیْنِ یَقْتَتِلانِ | آنگاه آنجا، دو مرد را در حال زد و خورد، مشاهده کرد، |
| هٰذا مِنْ شیعَتِه‌ى وَ هٰذا مِنْ عَدُوِّهى | یکی از آنها از پیروانش بود و دیگری از دشمنانش، |
| فَاسْتَغاثَهُ الَّذى مِنْ‌شیعَتِه‌ى عَلَى‌الَّذى مِنْ عَدُوِّهى | آنکه از پیروانش بود، در برابر آنکه دشمنِ او بود، از موسیٰ یاری خواست؛ |
| فَوَکَزَهو موسیٰ فَقَضیٰ عَلَیْهِ | پس موسیٰ مُشتی به او زد و ناخواسته او را کشت |
| قالَ هٰذا مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ | موسیٰ گفت: «این از کارهای شیطانی بود،[ii] |
| اِنَّهو عَدُوٌّ مُضِلٌّ مُبینٌ (15) | که او دشمن و گمراه‌کننده‌ای آشکار است» |
| قالَ رَبِّ اِنّى ظَلَمْتُ نَفْسى فَاغْفِرْ لى | و باز موسیٰ گفت:«خدایا من واقعاً بر خویش ستم کردم، مرا ببخش» |
| فَغَفَرَ لَهو اِنَّهو هُوَ الْغَفورُ الرَّحیمُ (16) | پس، خدا هم او را بخشید، که او آمرزنده و مهربان است |
| قالَ رَبِّ بِما اَنْعَمْتَ عَلَیَّ | و گفت: «خداوندا ، به خاطر نعمت قدرت که به من دادی، |
| فَلَنْ اَکونَ ظَهیرًا لِلْمُجْرِمینَ (17) | هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم شد» |
| فَاَصْبَحَ فِى الْمَدینَهَ خائِفًا یَتَرَقَّبُ | سپس در حال ترس و مراقبت در شهر، شب را به صبح رساند، |
| فَاِذَا الَّذِى اسْتَنْصَرَهو بِالْاَمْسِ | امّا ناگهان دید همان مردی که دیروز از او یاری میخواست، |
| یَسْتَصْرِخُهو قالَ لَهو موسیٰ | دوباره از او کمک می‌خواهد، موسیٰ گفت: |
| اِنَّکَ لَغَوِیٌّ مُبینٌ (18) | «تو آشکارا در گمراهی هستی، زیرا دائم نزاع می‌کنی» |
| فَلَمّا اَنْ اَرادَ اَنْ یَبْطِشَ بِالَّذى هُوَ عَدُوٌّ لَهُما | اما وقتی خواست با کسی که دشمن مشترکشان بود درگیر شود، |
| قالَ یا موسیٰ اَتُریدُ اَنْ تَقْتُلَنى | آن مرد گفت: «ای موسیٰ آیا می‌خواهی مرا بکشی! |
| کَما قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْاَمْسِ | همچنان‌که دیروز شخصی را کشتی؟ |
| اِنْ تُریدُ اِلّا اَنْ تَکونَ جَبّارًا فِى الْاَرْضِ | تو فقط می‌خواهی در این سرزمین زورگو باشی |
| وَ ما تُریدُ اَنْ تَکونَ مِنَ الْمُصْلِحینَ (19) | و نمی‌خواهی که از اصلاح کنندگان باشی» |
| وَ جاءَ رَجُلٌ مِنْ اَقْصَا الْمَدینَهِ یَسْعیٰ قالَ | در این حال، مردی از دورترین جای شهر، شتابان آمد و گفت: |
| یا موسیٰ اِنَّ الْمَلَاَ یَأْتَمِرونَ بِکَ لِیَقْتُلوکَ | «ای موسیٰ، حقیقتاً سران قوم، نقشه‌ی قتل تو را دارند؛ |
| فَاخْرُجْ اِنّى لَکَ مِنَ النّاصِحینَ (20) | پس از اینجا خارج شو که من خیرخواه تو هستم» |
| فَخَرَجَ مِنْها خائِفًا یَتَرَقَّبُ | موسیٰ در حالی که مراقب بود، ترسان و نگران، از شهر خارج شد؛ |
| قالَ رَبِّ نَجِّنى مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمینَ (21) | گفت: «خدایا، مرا از شرّ این مردم ستمکار نجات ده» |
| وَ لَمّا توجّه تِلْقاءَ مَدْیَنَ | و زمانی که به سوی «مَدیَن» حرکت کرد، |
| قالَ عَسیٰ رَبّى اَنْ یَهْدِیَنى سَواءَ السَّبیلِ (22) | گفت: «امیدوارم خداوند مرا به راه درست هدایت کند». |
[i] در قرآن کریم دو کلمه «علم» و «حکمت» بارها در کنار یکدیگر آمده است. به ویژه وقتی صحبت از پیامبران بزرگوار است، این دو کلمه را با هم می‌بینیم.گویا این دو کلمه (علم و حکمت) چون بال‌هایی هستند که با هم، پرواز معنوی را برای انسان ممکن می‌کنند. امّا علم و حکمت چیست؟ علم حقایقی را بیان می‌کند که به شکل قانون است، امّا حکمت متصل کردن این حقایق به واقعیتهای زندگی است. در حکمت شما با مصادیق و نمونه‌ها کار دارید، به همین جهت به قاضی، «حاکم» می‌گویند. قاضی باید در مورد واقعیت خارجی حکم کند نه اینکه صرفاً یک حقیقت علمی را بیان نماید.
[ii] از این آیه چنین برداشت می‌شود که ایجاد درگیری و نزاع از روشهای شیطان است و اگر کسی فرد خطاکار را ببخشد و از خطای او بگذرد، بر اساس آیه 22 سوره‌ی نور، خدا هم او را می‌بخشد.
تعبیر این آیات در استخاره با قرآن
خوب است :
- حکمت و دانش، دو هدیه الهی است برای نیکوکاران؛ بگو: «خدایا، به خاطر قدرتی که به من دادی، هرگز پشتیبان مجرمان نخواهم شد» و باز بگو: «امیدوارم خداوند مرا به راه درست هدایت کند».
