انتخاب اسم فرزند همیشه برای پدرها و مادرها چالش جذابی بوده است. بسیاری از خانواده‌ها معیارهای ویژه‌ای را برای انتخاب نام در نظر می گیرند که هر کدام با اهمیت به حساب می‌آیند. عوامل متعددی بر انتخاب نام تأثیر می‌گذارند، از جمله می‌توان به محبوبیت نام‌ها در موقع تولد، معنای مذهبی یا روحانی، ادای احترام به اجداد یا شخصیتهای تاریخی و حتی تأثیرات رسانه‌ای و شبکه های اجتماعی اشاره کرد. با این حال، انتخاب نام می‌تواند فراتر از یک سنت یا روند محض باشد؛ این یک فرآیند پیچیده برای هر پدر و مادر است که شامل بررسی‌های دقیق فرهنگی، زبانی و شخصیتی می‌باشد.
با گذر زمان، تغییرات اجتماعی و فرهنگی روش های انتخاب نام را شکل داده‌اند. دوران مدرن با افزایش جهانی شدن و تبادلات فرهنگی، تنوع و ابتکار بیشتری را در این زمینه به همراه آورده است. از طرفی، فناوری و دیتابیس‌های آنلاین امکان دسترسی به طیف گسترده‌ای از نام‌ها را فراهم کرده‌اند و بدین ترتیب، والدین را قادر ساخته تا انتخاب‌های آگاهانه‌تر و متنوع‌تری داشته باشند.
در ادامه این مطلب به دسته بندی جالب و شاید تا حدودی متفاوت اسامی می‌پردازیم که دسته‌بندی بر اساس نقطه است! اسم پسر با چهار نقطه را می‌توانید در این مقاله بخوانید.
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| آئیریک | نیای یازدهم زرتشت | اوستایی | /āeerik/ |
| آبان داد – آبانداد | داده آبان، کسی که در ماه آبان متولد شده است | اوستایی | /ābān dād/ |
| آبان یاد | به یاد آبان یا کسی یاد آور آبان ماه است | فارسی | /ābān yād/ |
| آبنیک | آب خوب و گوارا | اوستایی | /ābnik/ |
| آتجان | کسی که بدن استوار و اندام محکمی دارد | ترکی | /ātjān/ |
| آترابان | نگهبان آتش، پیشوای دینی | اوستایی | /ātrābān/ |
| آتروترسه | پسر اسفندیار | اوستایی | /ātroterse/ |
| آتریداد | داده‌ی آتشین | اوستایی | /ātridād/ |
| آتیال | یال اسب، از اسامی مرسوم بین قبایل ترکمان | ترکی | /ātyāl/ |
| آتیلا | آت به معنی اسب + یلا (صفت)، به معنی چابک، شجاع، نامی | ترکی | /ātilā/ |
| آخش | نام موبدی در ایران قدیم، قیمت بها ارزش | فارسی | /āxeš/ |
| آذرپاد | صورت دیگر آذرباد، آذرپناه یا کسی که آتش نگهدار اوست | فارسی | /āzarpād/ |
| آذرپی | دارای قدمی چون آتش | فارسی | /āzarpey/ |
| آذرکیوان | از روحانیون زرتشتی | فارسی | /āzarkeivān/ |
| آرازش | داد و دهش به راه اهورایی | اوستایی | /ārāzeš/ |
| آرپان | آرین، منسوب به قوم آریایی، برای توضیحات بیشتر ایران را ببینید | فارسی | /ārpān/ |
| آرتاباز | نام سپهدار و فرمانده‌ی گردونه‌های کوروش | اوستایی | /ārtā bāz/ |
| آرتابان | اردوان (اردوان: نگهبان درستکاران) | فارسی | /ārtābān/ |
| آرتیا | مرد پاک | فارسی | /ārtiā/ |
| آرژان | نقره | فرانسوی | /āržān/ |
| آرشان | به معنی نر، مرد، نام پسر اردشیر دوم پادشاه هخامنشی | فارسی | /āršān/ |
| آرشن | مردانه | فارسی | /āršan/ |
| آرماییل | نجیب پارسی، اشراف پارسی، نام شاهزاده ای که طباخ ضحاک بود | فارسی | /ārmāeel/ |
| آریابان | نگهبان قوم آریایی | اوستایی | /āriābān/ |
| آریابرز | شکوه آریایی، نام یکی از سرداران داریوش سوم پادشاه هخامنشی | فارسی | /āriābarz/ |
| آریاگیو | آریا + گیو (سخنور)، سخنور آریایی، نام یکی از سرداران ایرانی در روزگار باستان | فارسی | /āriāgiv/ |
| آریتما | نام یکی از سران ماد | ترکی | /āritmā/ |
| آریسته | آریستئوس در اساطیر یونان، پسر اپولون، او تربیت زنبور عسل را به مردم آموخت، آموزنده تربیت نحل | فرانسوی | /āriste/ |
| آژمان | بی زمان | اوستایی | /āžmān/ |
| آژند | ۱- گل و لای ته حوض و جوی؛ ۲- کلافه نخ؛ ۳- (در قدیم) (در ساختمان) ملاط. | فارسی | /āžand/ |
| آستیاک | نام چهارمین پادشاه ماد | اوستایی | /āstiāk/ |
| آستیاگ | آستیاژ، آستیاگس، استیاگ و ایشتوویگو) در فارسی باستان، نیزه انداز | اوستایی | /āstiyāg / |
| آشناس | نام فرزند طهماسب و پدر بزرگ گرشاسب. | فارسی | /āš(e)nās/ |
| آقاجان | عنوان محبت آمیز برای پدر یا پدر بزرگ | ترکی | /āqājān/ |
| آقاخان | سرور بزرگ | ترکی | /āqāxān/ |
| آقامیر | آقا (ترکی) + میر (عربی) = سلطان بزرگ، امیر والامقام، نام روستایی در نزدیکی بیرجند | عربی–ترکی | /āqāmir/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| آلپ ارسلان | آلب ارسلان، شیر مرد، شیر شجاع، کنایه از مرد شجاع و نترس، نام یکی از پادشاهان مقتدر سلجوقی | ترکی | /ālp arsalān/ |
| آندرانیک | بزرگ، ارشد | ارمنی | /āndrānik/ |
| آنوش | بی مرگ، جاوید، جاویدان. | ارمنی | /ānuš/ |
| آیت | نشانه، علامت. + (آیه. [واژه‌ی آیت و آیه هر دو از نظر معنی یکسان هستند اما با توجه به موسیقی واژه‌ها، فراوانی و عرف نامگذاری آیت برای پسران و آیه برای دختران انتخاب می‌گردد]. | عربی | /āyat/ |
| آیت الله | نشانه خداوند | عربی | /āyatollāh/ |
| آیخان | آیخان (آی + خان) پادشاه ماه | ترکی | /āyxān/ |
| آیریک | [آیر = آریا، ایران + یک /- ik / (پسوند نسبت ساز)] آریایی، ایرانی. | اوستایی | /āyrik/ |
| ابتهاج | ۱- شادن شدن، خوش و خرم؛ ۲- (در قدیم) شادمانی، خوشی. | عربی | /ebtehāj/ |
| ابرویز | معرب پرویز، شکست ناپذیر | پهلوی | /abarviz/ |
| ابشالوم | پدر سلامت، فرزند داود پیامبر که علیه او قیام کرد | عبری | /abšāolm/ |
| ابوالحسین | پدر حسین | عربی | /abolhosein/ |
| ابوالفتح | پدرِ فتح | عربی | /abolfath/ |
| ابوتراب | پدرِ خاک، از کنیه‌های حضرت علی(ع)، امام اول شیعیان | عربی | /abu torāb/ |
| اپرناک | نوچه، نوجوان | اوستایی | /apornāk/ |
| اپرنگ | نام پسر سام | اوستایی | /aprang/ |
| اپروند | دارنده بلندی و شکوه یا فرهمند | اوستایی | /apravand/ |
| اخشاد | نام پادشاه فرغانه | فارسی | /axšād/ |
| ادانوش | نماینده ایرانی نزد عذرا | اوستایی | /adanuš/ |
| ارتا آریا | مرکب از آرتا (راستی و درستی) + آریا، آریایی درستکار، نام پسر خشایار پادشاه هخامنشی | فارسی | /arta āria/ |
| ارتاریا | ارتا آریا، مرکب از آرتا (راستی و درستی) + آریا، آریایی درستکار، نام پسر خشایار پادشاه هخامنشی | اوستایی | /artariā/ |
| ارتافرن | ۱- یکی از فرزندان مهرداد ششم پادشاه پنت؛ ۲- برادر صلبی داریوش بزرگ که از طرف وی والی ایالت لیدیه گردیده و مقر او سادر بود. | فارسی | /artā feren/ |
| ارخشا | درخشان، تیر سریع | اوستایی | /araxšā/ |
| ارزین | ۱- (منسوب به اَرز)، ارزشمند، ارجمند، دارای جاه و مقام، دارای حرمت و عزت و احترام؛ ۲- نگه دارندهی راستی و درستی. | عربی | /arzin/ |
| ارژن | درختچه‌ی بادام کوهی از خانواده‌ی گل سرخ که در نواحی کوهستانی و خشک می‌رویَد و میوه‌ی تلخ و چوب سخت و راست دارد؛ ارچن. | فارسی | /aržan/ |
| ارژنگ | نقش و نگار؛ نام کتاب مصور تألیف «مانی» پیامبر ایرانی که تا قرن ۵ هجری باقی بوده است؛ نام پهلوانی تورانی پسر زره؛ نام چاهی در توران. | شاهنامه | /aržang/ |
| ارشان | دلیر، دلاور، درست | فارسی | /aršān/ |
| ارشکان | کنیه فرهاد دوم و اردوان دوم شاهنشاه اشکانی | اوستایی | /aršakān/ |
| ارشن | (ایران باستان) مرد، جنس نر، نام برادر کاووس | اوستایی | /aršan/ |
| ازیرن | گاه پسین | اوستایی | /oziran/ |
| اسپنداد | از نامهای خاص در عهد باستان، به معنی مقدس آفریده یا آفریده‌ی (خرد) پاک. | اوستایی | /espan dād/ |
| اسپهبد | نام پدربزرگ خسرو انوشیروان | اوستایی | /espahbod/ |
| استاسیس | از مخالفین سلطه عرب در ایران در زمان خلیفه عباسی | فارسی | /estāsis/ |
| استیم | ستون، تکیه گاه | لری | /estim/ |
| اسفندیار | آفریده خرد پاک، اسپندیاد | اوستایی | /esfand yār/ |
| اشجع | شجاعتر، دلیرتر | عربی | /ašja/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| اشراف | نظارت دقیق | عربی | /ešrāf/ |
| اشکان | اشک + ان (پسوند نسبت) منسوب به اشک که بانی و مؤسس خاندان اشکانیان بود، منسوب به اشک | اوستایی | /aškān/ |
| اشکبوس | در شاهنامه پهلوان افسانهای سپاه توران، که در جنگ با رستم کشته شد | فارسی | /aškbus/ |
| اشکوند | منسوب به اشک | اوستایی | /aškvand/ |
| اشنا | ۱- گوهر گران بها، گوهر گرانمایه؛ ۲- شنا، شناگری، آب‌ورزی؛ ۳- شنا کننده، آب ورز، شناگر. | فارسی | /ašnā/ |
| اشناس | نام پسر تهمورس | اوستایی | /ašnās/ |
| اشهب | رنگ سپیدی که بر سیاهی غالب آمده | عربی | /ašhab/ |
| اشهن | گاه سپیده دم – آغاز روشنایی | اوستایی | /ašhan/ |
| اشوفروهر | پاکروان | اوستایی | /ašufravahar/ |
| افراسیاب | شخص هراسناک، به هراس اندازنده – در شاهنامه نام پادشاه توران که پس از جنگهای بسیار با ایرانیان سرانجام به دست کیخسرو کشته شد | پهلوی | /afrāsiyāb/ |
| افشار | ۱- معاون و شریک؛ ۲- (در موسیقی ایرانی) گوشه‌ای در دستگاه شور (آوازِ افشاری) | ترکی | /afšār/ |
| افشک | شبنم، ژاله | فارسی | /afšak/ |
| اقلیدس | به یونانی کلید هندسه، ریاضیدان و منجم یونانی | یونانی | /oqlidos/ |
| الدنیز | اقیانوس | ترکی | /aldeniz/ |
| الشن | شادی ایل، حاکم، رهبر، حکمران یک منطقه | ترکی | /elšan/ |
| الغ بیگ | بیگ بزرگ، آقای بزرگ | ترکی | /oloqbeig/ |
| امیر آرتا | امیر درست کردار و راست گفتار، پادشاه و حاکمِ پاک و مقدس. | فارسی–عربی | /amir-ārtā / |
| امیر آریا | مرکب از نامهای امیر و آریا. | فارسی–عربی | /amir-āriyā/ |
| امیر اسماعیل | نام مرکب از امیر و اسماعیل | عربی–عبری | /amir-esmāeil/ |
| امیر افراز | امیر بلند مرتبه، فرمانروای بلند پایه. | فارسی–عربی | /amir-afrāz/ |
| امیر بابک | نام مرکب از امیر و بابک | فارسی–عربی | /amir-bābak/ |
| امیر باربد | مرکب از نامهای امیر و باربد. | فارسی–عربی | /amir-bārba(o)d/ |
| امیر برنا | امیر جوان، پادشاه جوان. | فارسی–عربی | /amir-bornā/ |
| امیر بهزاد | امیر نیکوتبار، پادشاه نیک نژاد، حاکم و سردار نیکوزاده | فارسی–عربی | /amir behzād/ |
| امیر بهمن | نام مرکب از امیر و بهمن | فارسی–عربی | /amir bahman/ |
| امیر بهنود | مرکب از نامهای امیر و بهنود. | فارسی–عربی | /amir-behnud/ |
| امیر حافظ | نام ترکیبی از امیر و حافظ به معنای امیر و فرمانده ای که نگهدار و پشتیبان دیگران است | عربی | /amir-hāfez/ |
| امیر حیدر | مرکب از نامهای امیر و حیدر. | عربی | /amir-heydar/ |
| امیر رحمت | مرکب از نامهای امیر و رحمت. | عربی | /amir-rahmat/ |
| امیر سبحان | امیر و پادشاه پاک و منزه | عربی | /amir sobhān/ |
| امیر ستار | مرکب از نامهای امیر و ستار. | عربی | /amir-sattār/ |
| امیر سعید | امیر سعادتمند، حاکم باسعادت، پادشاه نیک بخت. | عربی | /amir-saeid/ |
| امیر سهیل | نام مرکب از امیر و سهیل | عربی | /amir soheil/ |
| امیر صادق | امیر و پادشاه راستگو، حاکم درستکار، حاکم و سردار راست کردار | عربی | /amir sādeq/ |
| امیر صیام | مرکب از نامهای امیر و صیام. | عربی | /amir-siyām/ |
| امیر طارق | مرکب از نامهای امیر و طارق. | عربی | /amir-tāreq/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| امیر عدنان | مرکب از نامهای امیر و عدنان. | عربی | /amir-adnān/ |
| امیر عرفان | فرمانروای آگاه، امیر و پادشاه عارف، حاکمی که اهل شناختن حق تعالی است | عربی | /amir erfān/ |
| امیر فاضل | نام مرکب از امیر و فاضل | عربی | /amir fāzel/ |
| امیر فخر | مرکب از نامهای امیر و فخر. | عربی | /amir-faxr/ |
| امیر فراز | مجاز از امیر بزرگ و والا مقام، پادشاه بلند مرتبه. | فارسی–عربی | /amir-farāz/ |
| امیر فرامرز | مرکب از نامهای امیر و فرامرز. | فارسی–عربی | /amir-farāmarz/ |
| امیر فربد | مرکب از نامهای امیر و فَربد. | فارسی–عربی | /amir-farba(o)d/ |
| امیر فرحان | مرکب از نامهای امیر و فرحان | عربی | /amir-farhān/ |
| امیر فرزام | مرکب از نامهای امیر و فرزام. | فارسی–عربی | /amir-farzām/ |
| امیر فرنام | مرکب از نامهای امیر و فرنام. | فارسی–عربی | /amir-farnām/ |
| امیر فرهنگ | امیر دانشمند و فرهیخته، پادشاه دارای علم و معرفت | فارسی–عربی | /amir farhang/ |
| امیر فضل الله | مرکب از نامهای امیر و فضل الله | عربی | /amir-fazlollāh/ |
| امیر قادر | امیر دارای قدرت و توانایی | عربی | /amir-qāder/ |
| امیر قاسم | نام مرکب از امیر و قاسم | عربی | /amir qāsem/ |
| امیر کنعان | مرکب از نامهای امیر و کنعان | عربی | /amir-kaneān/ |
| امیر کیا | امیر و پادشاه بزرگ و سرور | فارسی–عربی | /amir kiā/ |
| امیر مظفر | امیر و پادشاه پیروز، حاکم و فرمانروای ظفر یافته | عربی | /amir-mozafar/ |
| امیر مهیار | مرکب از نامهای امیر و مهیار | فارسی–عربی | /amir-mahyār/ |
| امیر میعاد | مرکب از نامهای امیر و میعاد | عربی | /amir-mi‛ād/ |
| امیر همت | ۱- امیر صاحب اراده، امیر صاحب همت، پادشاه بلند نظر و بلند طبع؛ ۲- حاکم جوانمرد | عربی | /amir-hemmat/ |
| امیر وحید | امیر و پادشاه یگانه، حاکم و پادشاه بی‌نظیر، فرمانده‌ی یکتا | عربی | /amir-vahid/ |
| امیر یدالله | امیر و پادشاهی که دست خدا یاور اوست و خداوند پشتیبان اوست | عربی | /amir-yadollāh/ |
| امیر یل | امیر قوی و شجاع، امیر پهلوان | فارسی–عربی | /amir-yal/ |
| امین رحمان | مرکب از نامهای امین و رحمان. | عربی | /amin-rahmān/ |
| امین رضا | راضی و خشنود، درستکار و امانتدار، رضای درستکار و امانتدار | عربی | /amin rezā/ |
| امین سجاد | کسی که در نماز بسیار سجده کننده است و در امانت خیانت نمیکند. | عربی | /amin-sajjād/ |
| امین عباس | ۱- شجاع و دلیر، درستکار و امانتدار؛ ۲- عباسِ درستکار و امانتدار. | عربی | /amin-abbās/ |
| انتظام | آراستگی، ترتیب، نظم، سامان یافتن | عربی | /entezām/ |
| اندریمان | کسی که اندیشه اش در پی شهرت و ستایش است | اوستایی | /andarimān/ |
| اندیان | از شخصیتهای شاهنامه و بنا به بعضی از نسخه‌های شاهنامه نام یکی از سرداران فریدون پادشاه پیشدادی | فارسی | /andiyān/ |
| انوش | بی‌مرگ و جاویدان. | فارسی | /anuš/ |
| انیران | روشنایی بی پایان، روز سی ام هر ماه شمسی | فارسی | /anirān/ |
| اوژن | در قدیم اوژندن، افکندن؛ اوژننده، افکننده، اندازنده. | فارسی | /ožan/ |
| اوشهنگ | هوشنگ، پسر سیامک پادشاه پیشدادی ایران | فارسی | /ošahang/ |
| ایرانفر | دارای فر و شکوه ایران | فارسی | /iranfar/ |
| ایزدبد | نام یکی از سرداران زمان هخامنشی | فارسی | /izadbad/ |
| ایزدوند | منسوب به ایزد، منتسب به خدا، ایزدی، خدایی. | فارسی | /izadvand/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| ایسدواستر | خواستار کشتزار و آبادکننده، بزرگترین پسر اشوزرتشت | اوستایی | /isadvāstar/ |
| ایلقار | عهد و پیمان | ترکی | /il qār/ |
| ایلیا | راستگوی بزرگ، نام حضرت علی (ع) در تورات | سریانی | /iliyā/ |
| ایلیاد | یاد ایل، به یاد ایل | ترکی | /il yād/ |
| ایلیار | دوست و رفیق ایل، یار و یاور ایل، کسی که همدم و مونس ایل و طایفه است | ترکی | /il yār/ |
| بارسین | فارسین، پارسین ۱- منسوب به پارس؛ ۲- مجاز از ایرانی | فارسی | /bārsin/ |
| بازیا | درو گر | لری | /baziā/ |
| بازیار | ۱- در قدیم به معنای کشاورز، برزگر، کارگر کشاورزی؛ ۲- مربی و نگهدارنده باز، میر شکار، بازدار. | کردی | /bāzyār/ |
| باژه | نام یکی از سرداران ایرانی در زمان اردشیر پادشاه هخامنشی | فارسی | /bāže/ |
| باستان | ۱- مربوط به گذشته‌ی دور، زمان قدیم؛ ۲- در قدیم مجاز از پیر و سالخورده. | کردی | /bāstān/ |
| باشار | چاره، علاج، درمان | کردی | /bāšār/ |
| باشو | در گویش خوزستان بچه‌ای که تقاضای ماندنش را از خداوند دارند (از خدا حیات در دنیا را می‌خواهد.) | فارسی | /bāšo/ |
| باشور | به معنی جنوب | کردی | /bāšur/ |
| باشوک | نوعی پرنده شکاری | کردی | /bāšuk/ |
| باشی | سرور، رئیس | ترکی | /bāši/ |
| باکالیجار | جنگجو، دلاور | فارسی | /bākālijār/ |
| بامشاد | شکوهمند، شاد | اوستایی | /bāmšād/ |
| باهرالدین | مشهور در دین | عربی | /bāheroddin/ |
| بایندر | نام طایفه ای از ترکمانان | ترکی | /bāyandor/ |
| بخت آور | خوشبخت، از درباریان اورنگ زیب شاه هند | اوستایی | /baxtāvar/ |
| بختور | خوشبخت، دولتمند | فارسی | /baxtvar/ |
| بدرالدین | آنکه در دیندکامل و درخشان است | عربی | /badroddin/ |
| بدیع الجمال | دارای زیبایی تازه و با طروات | عربی | /badiojamal/ |
| برتن | بردیس، به فتح ب و ت، مرد مغرور | فارسی | /bartan/ |
| بردین | نام پسرانه لری به معنای مثل سنگ و کنیه از رویین تن (لری تمام لرها)T معنی سنگی و مقاوم نیز برایش آمده است، نام طایفه ای از اسیوند | لری | /bardin/ |
| برزویه | بلند بالا | پهلوی | /borzuyeh/ |
| برسیان | نام گیاهی است | فارسی | /barsiyan/ |
| برشام | تیز و پیوسته نگریستن. | فارسی | /baršām/ |
| برنادت | ریشه: فرانسوی | فارسی–عربی | /bernādet/ |
| برین | برتر و بالاتر، نام دیگر آتشکده آذر برزین مهر | اوستایی | /barin/ |
| بزم افروز | مجلس افروز | فارسی | /bazmafruz/ |
| بستان | گلزار، گلستان، مخفف بوستان | فارسی | /bostān/ |
| بشار | بشارت دهنده | عربی | /bašār/ |
| بشر | گشاده رویی | عربی | /bešr/ |
| بشگار | سپاسگزار | لری | /baškār/ |
| بگاش | نام یکی از سرداران هخامنشی | اوستایی | /bagāš/ |
| بلاش | مرد عارف و عالم | شاهنامه | /balaš/ |
| بلیان | ۱) نام خضر پیغمبر(ع) که برادرزاده ی الیاس پیغمبر(ع) می باشد؛ ۲) نام روستایی در کازرون که می گویند خضر(ع) آن روستا را بنا کرده و منسوب به نام نامی خود کرده است و این روستا محل و مرقد اولیاالله بسیار است. | عربی | /baliyān/ |
| بندیر | گرفتار، منتظر | لری | /bandir/ |
| بنیاد | اساس، پایه، شالوده اصل | فارسی | /bonyād/ |
| بنیام | مخفف بنیامین | عبری | /benyām/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| به روش | نیکترین راه – بهترین انتخاب زندگی | اوستایی | /behraveš/ |
| به یزداد | آفریده نیک خداوند | فارسی | /behyazdād/ |
| بهآئین | ۱- بهترین آئین؛ ۲- نیک سیرت؛ نیک خصلت. | فارسی | /beh āi’n/ |
| بهاءالدین | آن که به آئین و دین خود ارزش دهد | عربی | /bahā’oddin/ |
| بهامین | فصل بهار، بهار. | فارسی | /bahāmin/ |
| بهپور | مرکب از به (بهتر، خوبتر) + پور (پسر)، نام پهلوانی در گرشاسب نامه | فارسی | /behpur/ |
| بهدین | دیندار بهین | فارسی | /beh din/ |
| بهرامشاه | نام یکی از دانشمندان و عارفان زرتشتی | اوستایی | /bahrāmšāh/ |
| بهستون | پسر بزرگ وشمگیرِ زیاری از حُکام طبرستان | فارسی | /behestun/ |
| بهشاد | نیکوی شاد. | فارسی | /behšād/ |
| بهمن یار | ۱- دوست و یاورِ نیک منش؛ ۲- بهمن داده (آفریده) | فارسی | /bahman-yār/ |
| بهنیا | نیک نژاد، دارای اصل و نسب، اصیل، شریف. | فارسی | /behniyā/ |
| بهیان | بهی= نیکویی، خوبی صحت، تندرستی + ان (پسوند نسبت)، روی هم رفته به معنی نیکو و تندرست. | فارسی | /behiyān/ |
| بهین مهر | بهترین مهربانی و عشق. | فارسی | /behin mehr/ |
| بوپار | نام یکی از سرداران داریوش سوم پادشاه هخامنشی | فارسی | /bupār/ |
| بوتان | لهجه‌ای در زبان کردی | کردی | /butān/ |
| بیان الله | سخن، گفتار، شرح و توضیح، زبان‌آوری، فصاحت و بلاغت | عربی | /bayānollāh/ |
| بیورزاد | نام سپه سالاری در زمان سلسله اشکانیان | فارسی | /bivarzād/ |
| پاباس | پسر فرناک، پادشاه اساطیری ارامنه | اوستایی | /pābās/ |
| پارسان | پارس + ان (پسوند نسبت)، منسوب به پارس، پارسی، اهل پارس، از مردم پارس. | فارسی | /pārsān/ |
| پاک نهاد | پاک سرشت | اوستایی | /pāknahād/ |
| پاکان | منسوب به پاک، طاهران. | فارسی | /pākān/ |
| پاکروان | پاک باطن، نیک نفس | اوستایی | /pākravān/ |
| پاکزاد | پاک نژاد، نجیب | اوستایی | /pākzād/ |
| پاکنام | خوشنام، نیکنام، دارای شهرت نیک. | فارسی | /pāk nām/ |
| پالاز | نوعی زیرانداز نازک | ترکمنی | /pālāz/ |
| پرمان | فرمان، امر. | فارسی | /parmān/ |
| پرمند | پرتو | لری | /permand/ |
| پرهان | لقب حضرت ابراهیم و نامی در پارسی باستان | فارسی | /parhān/ |
| پروان | چرخ ابریشم تابی، نام شهری در غزنه، نام رودی درقزوین | فارسی | /parvān/ |
| پروند | ابریشم، نوعی گلابی جنگلی | فارسی | /parvand/ |
| پنام | پارچه‌ای معمولاً چهارگوش که زرتشتیان هنگام مراسم مذهبی بر دهان می‌بندند. | اوستایی | /panām/ |
| پناه | پشتیبان، حامی، نگهبان. | فارسی | /panāh/ |
| پندار | فکر، اندیشه. | فارسی | /pendār/ |
| پهلبد | پهلوان. | فارسی | /pahlbod/ |
| پهلوان | ۱- جنگجوی شجاع و زورمند؛ ۲- مجاز از آنکه در امری سرآمد است؛ ۳- مجاز از قوی هیکل و قوی جثه؛ ۴- در قدیم به معنی سردار لشکر. | فارسی | /pahle(a)vān/ |
| پورانه | پسرانه، منسوب به پسر | فارسی | /purāne/ |
| پوربه | پسر خوب و نیک. | اوستایی | /purbe/ |
| پورنا | بُرنا | پهلوی | /purnā/ |
| پولادوند | نیرومند | شاهنامه | /puladvand/ |
| تابان مهر | خورشید تابان. | فارسی | /tābān-mehr/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| ترخان | ۱- هم معنی اسم طرخان، آن که خان (پادشاه) به او امتیازات ویژه‌ای مانند معافیت از مالیات داده؛ ۲- مجاز از آزاد؛ ۳- ترخون؛ گیاهی علفی و پایا که برگهای معطر آن مزه‌ی تندی دارد و مصرف خوراکی و دارویی دارد، ترخان، طرخون. | ترکی | /tarxān/ |
| تقی | تقی، در لغت به معنای پرهیزگار و پرهیزکردن و جمع آن اتقیاست | عبری | /taqi/ |
| تمیم | تمام و کامل، استوار، سخت | عبری | /tamim/ |
| تنان | از فرمانروایان زمان داریوش | اوستایی | /tanān/ |
| توحید | ۱- در ادیان به معنی یگانه دانستن خدا؛ اقرار به یگانگی خداوند، یکتا پرستی؛ ۲- اخلاص؛ ۳- در تصوف مرحله‌ای از سلوک است که در آن، سالک ذهن خود را از هر چه غیر حق است، خالی میکند و جز به خداوند به چیزی توجه ندارد. | عبری | /to(w)hid/ |
| توفان | طوفان، غوغا، هیاهو | فارسی | /tufān/ |
| تیرداد | زاده شده در تیرماه | فارسی | /tirdād/ |
| تیس | نام درختی است | اوستایی | /tis/ |
| تیکلا | آخرین اتابک بختیاری | لری | /tikelā/ |
| تیگدار | خوش اقبال | لری | /tiigdār/ |
| تیلا | عصای دست، تکیه گاه | لری | /tilā/ |
| تیماس | جنگل، بیشه | فارسی | /timās/ |
| تیمدار | اصل و نصب دار، اصیل | لری | /timdār/ |
| تیمور | آهن، فولاد | ترکی | /teymur/ |
| ثامن | هشتم، هشتمین | عربی | /saamen/ |
| ثانی | دوم، جفت، از اقسام مروارید | عربی–قرآن | /saani/ |
| ثمن | قیمت | عربی–قرآن | /saman/ |
| ثهلان | نام کوهی است که شعرا به آن تمثل می کنند | عربی | /sahlaan/ |
| ثواب | جزای عمل، پاداش | عربی–قرآن | /savaab/ |
| جالینوس | نام پزشکی یونانی | فارسی | /jālinus/ |
| جاماسپ | جاماسب | اوستایی | /jāmāsp/ |
| جان افزا | جانبخش، فزاینده جان | فارسی | /jānafzā/ |
| جانافزا | مجاز از جان افروز، جان افروز. | فارسی | /jān afzā/ |
| جانوسیار | نام وزیر دارای داراب در زمان اسکندر مقدونی | فارسی | /jānuspār/ |
| جانوسیار | جانوشیار | شاهنامه | /jānusyār/ |
| جانیار | دوست و همراه جان | فارسی | /jānyār/ |
| جاویدان | همیشگی، ابدی، به طور همیشگی، تا ابد. | اوستایی | /jāvidān/ |
| جبرئیل | نام یکی از چهار فرشته مقرب که حامل وحی الهی برای انبیاست | عبری | /gabriel / |
| جبرئیل | جبریل، مرد خدا، نام یکی از چهار فرشته مقرب که حامل وحی الهی برای انبیاست | عبری | /jebreeil/ |
| جبرائیل | جبریل، جبرئیل ۱- بندهی خدا، مرد خدا؛ ۲- در فرهنگ اسلامی و دیگر ادیان نام یکی از فرشتگان مقرب الهی که رابط میان خدا و پیامبران است، روح‌القدس، روح‌الامین. | عبری | /jebrā’il/ |
| جبریل | جبرئیل، مرد خد نام یکی از چهار فرشته مقرب که حامل وحی الهی برای انبیاست | عبری | /jebril/ |
| جرجیس | گل سیاه | عربی | /jerjis/ |
| جستان | اسم مصدر از جهیدن، چابک و چالاک. | فارسی | /jastān/ |
| جعفر صادق | رود و رودخانه، جوی پرآب و جویبار | عربی | /jafar-sādeq/ |
| جغتای | نام یکی از پسران چنگیز | ترکی | /joqtāi/ |
| جلال الدین | شکوه و عظمت دین | عربی | /jalāloddin/ |
| جم چهر | دارنده چهره درخشان | اوستایی | /jamčehr/ |
| جمال الدین | ۱- زیبایی در دین؛ ۲- نیکویی در دین؛ ۳- آن که در چهره‌اش زیبایی دین نهفته است | عربی | /jamāloddin/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| جمشاد | پادشاه بزرگ و شاد | فارسی | /jamšād/ |
| جنید | به معنای سرباز و لشکری | عربی | /jonaid/ |
| جهان افروز | فروزنده گیتی، روشنی بخش جهان، صفت خورشید | فارسی | /jahānafruz/ |
| جهان گرد – جهانگرد | آن که به کشورها و نواحی مختلف جهان سفر می کند، سیاح، گردشگر | فارسی | /jahāngard/ |
| جهانبان | خداوند، نگهدار جهان | فارسی | /jahānbān/ |
| جهانگیر | ۱- جهان گشا؛ ۲- بسیار مشهور در همه‌ی جهان؛ ۳-فراگیرنده‌ی عالم | فارسی | /jahāngir/ |
| جهانیار | یاور و یاور مردم جهان | فارسی | /jahānyār/ |
| جویان | جوینده، جستجوکننده | اوستایی | /juyān/ |
| جیحون | ۱- مجاز از رود بزرگ، رود؛ ۲- (در اصل) نام رودی در آسیای میانه. | عربی | /jeyhun/ |
| چابک | ۱- به سرعت و سهولت حرکت کننده؛ ۲- چالاک، ماهر، زبَردست. | اوستایی | /čābok/ |
| چاکان | نام روستایی در نزدیکی لاهیجان | فارسی | /čākān/ |
| چراغعلی | چراغ (فارسی) + علی (عربی) روشنایی ای که از علی می تابد | فارسی–عربی | /čerāqali/ |
| چزار | آرزومند، حسرت به دل | لری | /čezār/ |
| چغری | نام برادر طغرل سلجوقی، ترس و بیم | ترکی | /čaqri/ |
| چمران | نام پارسایی در یشتِ سیزدهم | اوستایی | /čamrān/ |
| چوبک | چوب پاسبانی، گیاهی از تیره قرنفل | اوستایی | /čubak/ |
| چوخا | تنپوش قوم بختیاری | لری | /čuxā/ |
| چوگان | ابزار بازی قدیمی | اوستایی | /čogān/ |
| چومان | نام رودی مرزی در غرب بانه، چومان، روستایی از توابع بخش نمشیر شهرستان بانه در استان کردستان ایران است | اوستایی | /čomān/ |
| حبیب | دوست، یار، معشوق | عربی | /habib/ |
| حبیبالله | دوست خدا | عربی | /habibollāh/ |
| حسن یوسف | حسن (خوبی) + یوسف (عبری)، گیاهی همیشه سبز از خانواده نعناع که برگ های آن به رنگهای مخلوط قرمز، سفید، سبز، زرد، و قهوه‌ای است | عبری | /hasanyusef/ |
| حسین رضا | مرکب از نامهای حسین و رضا. | عربی | /hosein-rezā/ |
| حفیظالله | کسی که خداوند نگهدار اوست | عربی | /hafizollāh/ |
| حنیف | ۱- درست و پاک، راستین ۲- در ادیان معتقد به یگانگی خداوند، خداپرست پیش از ظهور اسلام. | عربی | /hanif/ |
| حنین | مصغر حِنّ، ۱- به معنی «جماعتی کوچک از جنّیان» | عربی | /honayn/ |
| حیرت | سرگشتگی، سرگردانی | عربی | /heyrat/ |
| خاش | کسی که دارای مهر و محبت زیاد است | فارسی | /xāš/ |
| خاقان | لقب پادشاهان چین و ترک، پادشاه | ترکی | /xāqān/ |
| خاموش | ساکت، بی صدا، آرام | فارسی | /xāmuš/ |
| خاوین | پاک سرشت | کردی | /xāvin/ |
| خبیر | آگاه، واقف، مطّلع. | عربی | /xabir/ |
| خرم شاد | شادان، بسیار شاد. | فارسی | /xoram-šād/ |
| خرمدین | دین شاد، نام پدر بابک خرمدین | اوستایی | /xorramdin/ |
| خسروشاد | پادشاه شاد و خرم | فارسی | /xosrošād/ |
| خطیب | ۱- آن که در سخنرانی مهارت دارد، سخن ران، آن که خطبه‌ی نماز جمعه را می‌خواند | عربی | /xatib/ |
| خلیل الرحمان | خلیل الله | عربی | /xalilolrahmān/ |
| خموش | ساکت، خاموش، بی صدا | فارسی | /xamuš/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| خنیا | موسیقی، نغمه و سرود | اوستایی | /xonyā/ |
| خورچهر | چهره درخشان و نورانی | فارسی | /xodrčehr/ |
| خورشاد | ۱- خورشید؛ ۲- مجاز از آفتاب. | فارسی | /xoršād/ |
| خوشکام | کامروا، به کام رسیده | فارسی | /xoškām/ |
| داتامیس | استاندار (= ساتراپ) ایرانی کیلیکیه [حدود ۳۶۲ پیش از میلاد] که بر اردشیر دوم شورید و سرانجام کشته شد. | اوستایی | /dātāmis/ |
| داتیس | سرداری از مردم ماد و از سرداران داریوش هخامنشی، وی نیز پدر هرماتیز از فرماندهان سواره نظام خشایارشاست. | فارسی | /dātis/ |
| دادآفرین | ۱- در قدیم به معنی پدید آورنده‌ی عدالت؛ ۲- مجاز از خداوند؛ ۳- (در موسیقی ایرانی) دادآفرید، از الحان قدیم موسیقی. | فارسی | /dād āfarin/ |
| دادبین | حق بین، نگرنده از روی عدل و داد | فارسی | /dād bin/ |
| دادفرین | نام یکی از سرداران زمان اسکندر مقدونی | فارسی | /dādāfarin/ |
| داراپناه | کسی که خداوند پناه او باشد. | شاهنامه | /dārāpanāh/ |
| دارنوش | نام یکی از وزیران بخت نصر | فارسی | /dārnuš/ |
| داشاب | هدیه، داد و دهش و چیزی به مردم دادن | فارسی | /dāšāb/ |
| دانش | علم، مجموعه‌ی اطلاعات یا آگاهی‌ها درباره‌ی یک پدیده که از طریق آموختن، تجربه یا مطالعه به دست می‌آید. | فارسی | /dāneš/ |
| دانشگر | دانا، عالم، دانشمند | فارسی | /dānešgar/ |
| دانشور | دانش + ور (پسوند دارندگی)، دارای علم و دانش، دانشمند. | فارسی | /dānešvar/ |
| دانوش | ودانوش، نام شخصی در داستان وامق و عذرا. | فارسی | /dānuš/ |
| دانین | دانا، گروه دانایان، از خاندان های ایرانی | اوستایی | /dānin/ |
| درخش | روشنی، فروغ | فارسی | /doraxš/ |
| درفش | پرچم | پهلوی | /de(a)rafš/ |
| دیباج | دیبا و دیباه | فارسی | /dibāj/ |
| دینبه | ۱- دینِ بهتر، کیش و آیینِ برتر؛ ۲- در قدیم به معنی دین زرتشتی؛ ۳- در قدیم به معنی مجاز از زرتشتیان. | فارسی | /din beh/ |
| دینوند | دین + وند (پسوند نسبت)، متصف به اوصاف دین، دیندار. | فارسی | /dinvand/ |
| دیهیم | ۱- نوعی گل،آذینِ گل؛ ۲- در قدیم به معنی تاج، نوار جواهر نشان که به دور تاج یا به پیشانی می‌بستند؛ ۳- در قدیم به معنی مجاز از پادشاهی و سلطنت. | یونانی | /deyhim/ |
| ذبیح | ذبح شده، سربریده | عربی | /zabih/ |
| ذبیح الله | قربانی شده برای خدا، سر بریده برای خدا | عربی | /zabihollāh/ |
| ذوالفقار | ۱- در لغت به معنی صاحب فقرات، و فقره هر یک از مهره‌های پشت است که ستون فقرات از آن مرکب است؛ ۲- مجاز از شمشیر | عربی | /zolfeqār/ |
| رابین | معتمد | کردی | /rābin/ |
| رادمنش | کریم الطبع، سخاوت پیشه و جوانمرد. | فارسی | /rād-maneš/ |
| رادنوش | مرکب از راد (جوانمرد، بخشنده) + نوش (نیوشنده) | فارسی | /rādnuš/ |
| راژان | خوابیدن، جنبیدن گهواره | کردی | /rāžān/ |
| راشن | ۱- آرامنده؛ ۲- ثابت و برجای؛ ۳- انعام، پاداش. | عربی | /rāšen/ |
| رزمین | ۱- منسوب به رزم، جنگی؛ ۲- مجاز از شجاع | فارسی | /razmin/ |
| رشنو | ایزد دادگری و آزمایش | اوستایی | /rašnu/ |
| رشنواد | راستگویی | شاهنامه | /rašnavād/ |
| رکن الدین | پایه و اساس دین | عربی | /roknoddin/ |
| رنگین | رنگارنگ، پرنقش و نگار | فارسی | /rangin/ |
| رهبین | راه بین ۱- در قدیم مجاز از دانا، عارف، آگاه از حقایق امور. ۲- راه نما، رهبر. | فارسی | /rahbin/ |
| روژمان | ۱- مانند روز؛ ۲- اندیشه چون روز؛ ۳- مجاز از اندیشه ی روشن. | کردی | /ružmān/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| روشن مهر | خورشیدِ درخشان. | فارسی | /rošan-mehr/ |
| زائر – زایر | زیارت کننده، دیدار کننده | عربی | /zāer/ |
| زادچهر | دارای نژاد اصیل و آزاد | فارسی | /zādčehr/ |
| زادشم | از شخصیتهای شاهنامه، نام پادشاه تورانی در زمان منوچهر پادشاه پیشدادی ایران وجد افرسیاب تورانی | شاهنامه | /zādšam/ |
| زانیار | یار دانا و دانشمند | کردی | /zānyar/ |
| زاوش | نام ستاره‌ی مشتری، زاوش، مشتری، به قولی از کلمه‌ی یونانی زوس zeus (خدای بزرگ) مشتق باشد | یونانی | /zāvoš/ |
| زبید | عطیه و بخشش | عربی | /zobeyd/ |
| زبیر | ابن‌عوام قریشی [قرن‌اول هجری] از خویشاوندان و از صحابه‌ی پیامبر اسلام(ص) و برادر زاده‌ی حضرت خدیجه همراه با طلحه در جنگ جمل شرکت کرد و کشته شد. | عربی | /zobayr/ |
| زراسپ | از شخصیتهای شاهنامه، نام سرداری ایرانی در زمان انوشیروان پادشاه ساسانی | فارسی | /zarasp/ |
| زرکش | کسی که تارهای زر به پارچه می کشد، از الحان موسیقی قدیم | فارسی | /zarkaš/ |
| زریاب | ۱- زر؛ ۲- آب زر؛ ۳- زرباف؛ ۴- به تعبیری یابنده‌ی زر | فارسی | /zar yāb/ |
| زریون | زرگون، به رنگ زر، طلایی، سبز و خرم | فارسی | /zariyun/ |
| زیدان | نام نویسنده‌ای عرب، او نخستین نویسنده عرب است که به سبک نویسندگان اروپایی مطالب علمی و تاریخی اسلامی را به صورت رمان منتشر کرد | عربی | /zeidān/ |
| زینعلی | زینت و زیور والا | عربی | /zeinali/ |
| زینل | مخفف زین العابدین | فارسی | /zeynal/ |
| ژافه | نام یکی از پسران نوح | فارسی | /žāfe/ |
| ژاماسب | جاماسپ | اوستایی | /žāmāsb/ |
| ژرفا | عمق، گودی، قعر، عمیق، عمیق ترین یا دورترین نقطه جایی | فارسی | /žarfā/ |
| ژکان | کسی که زیر لب و آهسته سخن بگوید | فارسی | /žekān/ |
| ژند | زند، نام کتاب زردشت | فارسی | /žand/ |
| ژنگ | ارژنگ | فارسی | /žang/ |
| ساتیار | از نامهای زرتشتی که گونه‌ی دیگر آن به نظر می‌رسد سادیار باشد | اوستایی | /sātyār/ |
| ساروتقی | نام یکی از رجال زمان صفویه | ترکی | /sārotaqi/ |
| سایق | ۱- سوق دهنده؛ ۲- کسی که پیش می‌رود؛ ۳-بر انگیزاننده. | عربی | /sāyeq/ |
| سبحان قلی | بنده سبحان، بنده خداوند | ترکی | /sobhānqoli/ |
| سپرنگ | نام پسر سام | اوستایی | /saprang/ |
| سپند مهر | در اوستا سپندته میتر، قاتل خشایارشاه | اوستایی | /sepandmehr/ |
| سپندار | اسپندارمذ، بردباری و فروتنی مقدس | فارسی | /sepandār/ |
| سپنسار | از شخصیتهای شاهنامه، نام یکی از سرداران خسروپرویز پادشاه ساسانی | شاهنامه | /sepansār/ |
| سپهران | ۱- حرکت دهنده‌ی سپاه، فرمانده سپاه؛ ۲- سپهر، آسمان، فلک. | فارسی | /sepahrān/ |
| سراج الدین | چراغ دین | عربی | /serājoddin/ |
| سروشان | سروش + ان (جمع)، جمع سروش | فارسی | /sorušān/ |
| سناءالدین | موجب روشنی دین و آیین | عربی | /sanāoddin/ |
| سیتاک | نام یکی از سرداران داریوش سوم پادشاه هخامنشی | فارسی | /sitāk/ |
| شابهار | نام دشتی در نواحی کابل | فارسی | /šābahār/ |
| شابهرام | نام بهرام گور پادشاه ساسانی | اوستایی | /šābahrām/ |
| شاخه | بخشی از گیاه و درخت | اوستایی | /šāxe/ |
| شادبه | بهترین شادی | فارسی | /šādbeh/ |
| شادروز | نیک روز، خوشبخت، کسی که روزش شاد است | فارسی | /šād-ruz/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| شادفر | شکوه شادی | فارسی | /šād-far/ |
| شادکان | کامیاب، کامروا، خوشحال، شادمان، نام برادر فریدون پادشاه پیشدادی بنا به روایتی | فارسی | /šādkān/ |
| شادگان | نام باغی در داستان خسرو و شیرین، بخشی از شهرستان خرمشهر | فارسی | /šādgān/ |
| شادمان | ۱- شاد، خوشحال و مسرور؛ ۲- (در حالت قیدی) با شادی و خوشحالی، شادمانه. | فارسی | /šād(e)mān/ |
| شافع | شفاعت کننده، خواهشگر | عربی | /šāfe/ |
| شان | شأن، ۱- مقام و مرتبه، درجه؛ ۲- ارزش، اعتبار؛ شکوه، جلال و عظمت؛ ۳- کار مهم، رسم، قاعده، آیین. | عربی | /šān/ |
| شاه بهرام | نام زرتشتیان امروزی، نام بهرام گور | اوستایی | /šāhbahrām/ |
| شاهان | منسوب به شاه | فارسی | /šāhān/ |
| شاهبوی | بوی مشک و عنبر | فارسی | /šāhbuy/ |
| شاهرخ | ۱- دارای رخساری چون شاه، شاه منظر، شاه سیما؛ ۲- در شطرنج حرکت اسب هنگامی که به شاه حریف کیش دهد و رخ او را نیز به خطر اندازد | فارسی | /šāh rox/ |
| شاهروز | نام پسر شاه بهرام پادشاه کشمیر | اوستایی | /šāhruz/ |
| شاهسون | شاه دوست، نام چند طایفه از طوایف ترک در ایران | ترکی | /šāhsavan/ |
| شاهندل | ۱- دارای دلِ صالح و نیک؛ ۲- مجاز از تقوا و پرهیزگار. | فارسی | /šāhandel/ |
| شاهنده | متقی و پرهیزگار و صالح و نیکوکار، نیکوکار، صالح. | فارسی | /šāhande/ |
| شاوران | شاور = شاپور + ان (پسوند نسبت) ۱- منسوب به شاپور؛ ۲- مجاز از بزرگ و بلند مرتبه. | فارسی | /šāvarān/ |
| شبر | بخشش، خیر، نیکی. | عربی | /šabar/ |
| شبلی | منسوب به شهر شبله، ادیب و دانشمند هندی | عربی | /šebli/ |
| شجاع | آن که از چیزی یا کسی نمی‌ترسد، پردل و جرئت، دلیر | عربی | /šojāe/ |
| شروان | درخت سرو | فارسی | /šarvān/ |
| شغاد | از شخصیتهای شاهنامه، نام پسر زال و برادر رستم پهلوان شاهنامه که رستم را با حیله و نیرنگ به قتل رساند، مباح و حلال و هر چیز که در مذهب و دین روا باشد | شاهنامه | /šoqād/ |
| شکران | سپاسگزاری، شکرگزاری | عربی | /šokrān/ |
| شکوهمند | باشکوه. | فارسی | /šokuhmand/ |
| شماخ | شامخ، بلند، از شخصیتهای شاهنامه، نام شاه سوریان و از دلاوران ایران در زمان کیخسرو پادشاه کیانی | شاهنامه | /šamāx/ |
| شمس الضحی | شمس الضحا، آفتاب صبح گاهی. | عربی | /šamsozzohā/ |
| شمسان | منسوب به شمس | عربی | /šamsān/ |
| شمعون | شنونده، نام یکی از برادران یوسف (ع) | عبری | /šam’un/ |
| شمن | راهب بودایی، بت پرست | فارسی | /šaman/ |
| شنگل | شوخ، شنگول، عیار و راهزن | شاهنامه | /šangol/ |
| شهاب | در نجوم پدیده‌ای است به شکل خطی درخشان که به علت برخورد سنگ آسمانی با جو زمین و سوختن سریع آن به طور ناگهانی در آسمان دیده می‌شود | عربی | /ša(e)hāb/ |
| شهبال | شاه بال، بال بزرگ، بزرگترین پر از پرهای بال مرغ، شهپر. | فارسی | /šahbāl/ |
| شهبد | شه= شاه + بد/-bod/ (پسوند محافظ و مسئول)، ۱- نگهبان شاه؛ ۲- مجاز از بلند مرتبه. | فارسی | /šahbod/ |
| شهران | شهر + ان (پسوند نسبت)، ۱- منسوب به شهر، شهری | فارسی | /šahrān/ |
| شهرخ | شاهرخ | فارسی | /šah rox/ |
| شهروان | شهربان، نگهبان شهر | فارسی | /šahravān/ |
| شهروز | نام وزیر شاهپور. | فارسی | /šah ruz/ |
| شهسان | شه = شاه + سان (پسوند شباهت) ۱- مانند شاه، شاهوار؛ ۲- مجاز از دارای جلال و شکوه. | فارسی | /šahsān/ |
| شهمردان | مخفف شاه مردان، بزرگ مردان | فارسی | /šahmardān/ |
| شهنام | ۱- بزرگ نام و دارندهی نامِ شاهانه؛ ۲- مجاز از نیکنام، نکونام. | فارسی | /šah nām/ |
| شهند | بهبودی، نیکی | فارسی | /šahand/ |
| شهنور | شه= شاه؛ (در تصوف) خداوند، الله + نور روی هم به معنی نور شاه و به تعبیری نور خدا. | فارسی | /šah nur/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| صائن الدین | پرهیزگار در دین | عربی | /sāenodin/ |
| صحت یار | صحت + یار (پسوند دارندگی)، ۱- دارای تندرستی و سلامتی، تندرست و سلامت؛ ۲- درست بودن و درستی. | فارسی–عربی | /se(a)hat yār/ |
| صدیق | ۱- در تصوف به معنی بندهی خاص خداوند؛ ۲- بسیار راستگو و درستکار؛ ۳- در عرفان صدیق کسی را می‌گویند که در گفتار و کردار و دانش‌ها و احوال و روش و نیات و خوی و اخلاق خود راست باشد و راستی و درستی او در مجاورین او تأثیر کند | عربی | /seddiq/ |
| ضغیم | شیر بیشه زار، شیر قوی، کنایه از فرد شجاع و دلیر | عربی | /zaqim/ |
| ضیغم | ۱- شیر بیشه، شیر قوی؛ ۲- مجاز از شجاع و دلیر | عربی | /zeyqam/ |
| ضیمران | ریحان، سبزی معطر و خوردنی | عربی | /zaymarān/ |
| طبیب | پزشک، زیرک، دانا | عربی | /tabib/ |
| عابدین | جمع عابد | عربی | /ābedin/ |
| عارف حسین | مرکب از نامهای عارف و حسین | عربی | /āref-hoseyn/ |
| عبدالباقی | بندهی خدای جاوید | عربی | /abdolbāqi/ |
| عبدالجلیل | بندهی خدای بزرگوار | عربی | /abodoljalil/ |
| عبدالحسین | ۱- بندهی حسین؛ ۲- مجاز از دوستدار و ارادتمندِ امام حسین(ع)؛ [این نام به لحاظ تولا و دوستی با امام حسین(ع) انتخاب می‌شود | عربی | /abdolhoseyn/ |
| عبدالرزاق | بندهی خدای روزی دهنده | عربی | /abdolrazzāq/ |
| عبدالعظیم | بندهی خدای بزرگ | عربی | /abdolazim/ |
| عبدالفتاح | بندهی خدای گشاینده. | عربی | /abdolfttāh/ |
| عبداللطیف | بندهی خدای نیکویی کننده | عربی | /abdollatif/ |
| عبدالمجید | بندهی خدای دارای قدر و مرتبه‌ی عالی و گرامی. [مجید از نام‌ها و صفات خداوند] | عربی | /abdolmajid/ |
| عبدالمعین | بندهی یاریگر و کمک کننده، بندهی یاور. | عربی | /abdolmoein/ |
| عثمان | جوجه هوبره، بچه مار، بچه اژدها | عربی | /osmān/ |
| عزالدین | موجب کرامندی کیش و آیین، سبب عزت و ارجمندی دین | عربی | /ez(z)oddin/ |
| عزیز | ۱- آن که او را بسیار دوست بدارند یا برای او ارزش و احترام زیادی قائل باشند، گرامی، محبوب، دارای رفاه، عزت و احترام در مقابلِ ذلیل؛ ۲- از نام‌ها و صفات خداوند؛ ۳- دارای عظمت و احترام؛ ۴- در تصوف به معنی مرشد، پیر. | عربی | /aziz/ |
| عزیزالله | گرامی و محبوب در نزد خدا. | عربی | /azizollāh/ |
| عفیف | دارای عفت؛ پای‌بند به اصول اخلاقی، پارسا و پرهیزکار. | عربی | /afif/ |
| عقیل | خردمند و بزرگوار، عاقل و گرامی | عربی | /aqil/ |
| علی آریا | مرکب از نامهای علی و آریا. | فارسی–عربی | /ali-āriyā/ |
| علی عرفان | مرکب از نامهای علی و عرفان. | عربی | /ali-erfān/ |
| علی کیا | مرکب از نامهای علی و کیا. | فارسی–عربی | /ali-kiyā/ |
| علی یار | یار و مددکار علی | عربی | /aliyār/ |
| علیقلی | بنده علی | عربی | /aliqoli/ |
| عیوق | ستاره ای روشن و سرخرنگ | عربی | /ayuq/ |
| غاتفر | از شخصیتهای تاریخی شاهنامه، نام پادشاه هیتال در زمان انوشیروان پادشاه ساسانی، نیز نام شهری در آسیای میانه | فارسی | /qātfar/ |
| غاثر | معرب ازعبری، نام پسر ارم نوه نوح (ع) | عبری | /qāser/ |
| غریب | بدیع، نو، عجیب، دور از وطن | عربی | /qarib/ |
| غلام حسین | غلام = مجاز از ارادتمند و فرمان بردار + حسین، ارادتمند و فرمان بردار حسین [منظور امام حسین(ع)]. | عربی | /qolām hoseyn/ |
| فاریاب | پاریاب، فاراب | فارسی | /fāryāb/ |
| فتان | بسیار فتنه انگیز، بسیار زیبا و آشوبگر | عربی | /fatān/ |
| فرآئین | فر = شکوه و جلال + آئین، ۱- موجب شکوه و جلالِ دین و آیین؛ ۲- باعث عظمت دین. | عربی | /far ā’in/ |
| فرادین | فرا = سویِ، جانبِ، به سوی + دین، مجاز از دیندار، متدین. | فارسی | /farādin/ |
| فرامین | جمع فرمان، فرمان‌ها، اوامر. | فارسی | /farāmin/ |
| فرانسیس | آزاد، رها از قید و بند، فرانسیس باکن فیلسوف بزرگ انگلیسی | انگلیسی | /ferānsis/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| فراهین | موجب شکوه آیین، فرآیین | شاهنامه | /farāhin/ |
| فرح زات | صورت دیگری از فرحزاد – نام پدر آذر فرنبغ مولف دینکرت | اوستایی | /farahzāt/ |
| فرخ زند | مرکب از فرخ (مبارک) + زند، نام پسر علیمردان خان زند | فارسی | /faroxzand/ |
| فرخ یار | دارای یار مبارک و خجسته یا یار فرخنده و مبارک | فارسی | /faroxyār/ |
| فرخ یسار | فرخ (فارسی) + یسار (عربی) دارای مال و ثروت خجسته و مبارک | فارسی–عربی | /faroxyasār/ |
| فرزدق | ریزه نان، گرده نان، نام شاعر عرب در قرن دوم هجری | عربی | /farazdaq/ |
| فرشاد | ۱- نام روح و عقلِ کره مرّیخ، نفس فلک مریخ ۲- شکوه، شادی، شادی بزرگ. | فارسی | /faršād/ |
| فرقان | آنچه جدا کننده‌ی حق از باطل باشد | عربی | /forqān/ |
| فرمین | فرمان | فارسی | /farmin/ |
| فره وشی | سمبل ملی ایرانیان همان فروهر | اوستایی | /farahvaši/ |
| فرهوش | دارای هوش و ذکاوت | فارسی | /farhuš/ |
| فرهوشداد | دارنده فر و هوش،نام فرماندار طبرستان در زمان داریوش پادشاه هخامنشی | فارسی | /farhušdād/ |
| فروتن | آن که خود را از دیگران برتر نداند، آن که خودپسند نیست، متواضع. | فارسی | /forutan/ |
| فرودین | مخفف فروردین | فارسی | /farvadin/ |
| فروزانفر | دارای فر و شکوه نور و روشنایی | فارسی | /foruzānfar/ |
| فروشی | فروهر، نیروی اهورایی | اوستایی | /farruši/ |
| فریاب | فر = شکوه و جلال + یاب (جزء پسین) = یابنده ۱- یابنده‌ی شکوه و جلال؛ ۲- مجاز از دارای شکوه و جلال. | فارسی | /faryāb/ |
| فریان | آزاده، آزادگی | فارسی | /faryān/ |
| فریدرضا | مرکب از نام‌ها فرید و رضا | فارسی–عربی | /farid-rezā/ |
| فریدون | به معنی «سه ایدون» یا «سه اینچنین» | شاهنامه | /fereydun/ |
| فریمان | فری = خجسته، مبارک، دارای خجستگی و شکوه، شکوهمند و خجسته + مان/من= اندیشه و فکر ۱- دارای اندیشه‌ی خجسته، مبارک و با شکوه؛ ۲- مجاز از خیراندیش و نیک اندیش | فارسی | /farimān/ |
| فریمن | زیبا اندیش، خوش فکر | فارسی | /fariman/ |
| فریمند | صاحب زیبایی و شکوه | فارسی | /farimand/ |
| فلک الدین | نام طایفه ای از کردان | عربی | /falakoddin/ |
| فهیم رضا | مرکب از نامهای فهیم و رضا. | عربی | /fahim-rezā/ |
| فیاض | ۱- در قدیم به معنی جوانمرد و بخشنده؛ ۲- دارای آثارِ مفید، پر برکت. | عربی | /fayyāz/ |
| فیروز | پیروز | شاهنامه | /firuz/ |
| فیروز مهر | خورشیدِ پیروز، خوش سیمای پیروز. | فارسی–عربی | /firuz-mehr/ |
| فیض | ۱- بهره، فایده یا محبت و لطف کسی نسبت به دیگری؛ ۲- مجاز از توفیق، سعادت؛ ۳- در قدیم به معنی بخشش. | عربی | /feyz/ |
| فیض علی | کرم و بخشش علی | عربی | /feyzali/ |
| فیض محمد | مرکب از نامهای فیض و محمّد. | عربی | /feyz-mohammad/ |
| فیضالله | بخشش و عطای خدا. | عربی | /feyzollāh/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| قازان | پادشاه مغولی ایران | مغولی | /qāzān/ |
| قدرت | ۱- توانایی، توان، سلطه و نفوذ؛ ۲- در فلسفه قدیم توانایی ویژه‌ی موجود زنده که با آن از روی قصد و اراده عملی را انجام می‌دهد یا ترک میکند. | عربی | /qodrat/ |
| قدرت الله | قدرت خداوند. | عربی | /qodratollāh/ |
| قدیر | ۱- توانا، قادر؛ ۲- از نام‌ها و صفات خداوند. | عربی | /qadir/ |
| قدیر محمد | مرکب از نامهای قدیر و محمّد. | عربی | /qadir-mohammad/ |
| قدیم | ۱- دیرینه، کهن، قدیمی، زمان گذشته؛ ۲- در حالت قیدی به معنه در زمان گذشته، سابقاً؛ ۳- سابق، پیشین؛ ۴- از نام‌ها و صفات خداوند. | عربی | /qadim/ |
| قراخان | امیر سیاه | شاهنامه | /qarakhan/ |
| قربان | نزدیک شدن، صدقه، همنشین، در ترکی: ترکش، کماندان | عربی | /qorbān/ |
| قربانعلی | فدایی علی | عربی | /qorbānali/ |
| قزل ارسلان | شیر سرخ و نیرومند | ترکی | /qezelarsalān/ |
| قنبرعلی | غلام علی | عربی | /qanbarali/ |
| قیام | به پا خواستن | فارسی | /qiam/ |
| قیس | با خودنمائی و برازندگی راه رفتن، سختی، اندازه کردن، چیزی را به چیزی قیاس و اندازه نمودن | عربی | /qays/ |
| قیصر | لقب پادشاهان روم و بعضی از کشورهای اروپایی | لاتین | /qeysar/ |
| کابیان | درفش کاویان | فارسی | /kābiyān/ |
| کامبوزیا | گویش امروزی کبوجیه | اوستایی | /kāmbuziyā/ |
| کامبیز | صورت دیگری از کمبوجیه که در زبان فرانسه کامبیز شده و مجدداً وارد فارسی شده است. ص کمبوجیه. | اوستایی | /kāmbiz/ |
| کامبین | نیک بخت، سعادتمند، توانگر، کامیاب، خوشدل و بهره‌مند. | فارسی | /kāmbin/ |
| کامنوش | کامروا، خوشبخت، کامیاب. | فارسی | /kām nuš/ |
| کبوجیه | کمبوجیه، کامبیز، نام فرزند کورش | فارسی | /kambujie/ |
| کرتیر | نام موبد موبدان روزگار شاپور یکم | اوستایی | /kartir/ |
| کژوان | کوهنورد | کردی | /kažvān/ |
| کمبوجیه | نام چند تن از امیران و پادشاهان سلسله‌ی هخامنشی، از جمله اجداد کوروش کبیر، پدر کوروش کبیر و پسر کوروش کبیر. | فارسی | /kambujiye/ |
| کوشان | از کوش (کوشیدن) + ان (پسوند صفت فاعلی) و به معنی کوشا | اوستایی | /kušān/ |
| کیازند | پادشاه بزرگ | اوستایی | /kiāzand/ |
| کیاست | زیرکی، هوشیاری، دانایی | عربی | /kiāsat/ |
| کیان رضا | مرکب از نامهای کیان و رضا. | فارسی–عربی | /kiyān-rezā/ |
| کیانزاد | کیا = سروران و بزرگان و کیانزاد یعنی کسی که از بزرگان زاده شده | اوستایی | /kiānzād/ |
| کیانفر | کیان یعنی پادشاهان و فر یعنی شکوه = شکوه پادشاهان | اوستایی | /kiānfar/ |
| گرشاسب | کرشاسپ و گرشاشپ، ۱- به معنی دارندهی اسب لاغر | شاهنامه | /garšāsb/ |
| گزین | گزیده، منتخب، پسندیده | فارسی | /gozin/ |
| گشسب | مخفف گشنسب، دارنده اسب نر | فارسی | /gošasb/ |
| گلشن آرا | باغبان | فارسی | /golšanārā/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| لایق | سزاوار، شایسته | عربی | /lāyeq/ |
| لبیب | دانا، عاقل | عربی | /labib/ |
| ماتیار | مادیار | فارسی | /mātyār/ |
| ماراسپند | مهراسپند، کلام مقدس، روز بیست و نهم هر ماه شمسی | فارسی | /mārespand/ |
| مارتیا | آدمی، انسان | پهلوی | /mārtiyā/ |
| مارتیک | اسم خواننده ایرانی | ارمنی | /mārtik/ |
| ماژان | بزرگان | کردی | /māžān/ |
| مبشر | آن که خبر خوش و مژده می‌دهد، نوید دهنده. | عربی | /mobaššer/ |
| مبین | آشکارکننده، آشکار، روشن، هویدا، واضح، روشنگر، بیانگر، بیان کننده، نشان دهنده، نشانگر | عربی | /mobin/ |
| متقی | پرهیزکار، با تقوا | عربی | /mottaqi/ |
| مجتبی | برگزیده شده، انتخاب شده | عربی | /mojtabā/ |
| مجدالدین | ۱- سبب عزت و بزرگی دین؛ ۲- مایه‌ی شوکت و بزرگی دین. | عربی | /majddoddin/ |
| مجیب | ۱- جواب دهنده؛ ۲- پاسخگو، اجابت کننده، روا کننده حاجت؛ ۳- از نام‌ها و صفات خداوند. | عربی | /mojib/ |
| مجید رضا | مرکب از نامهای مجید و رضا. | عربی | /majid-rezā/ |
| محبالدین | دوستدار دین و آیین. | عربی | /moheb(b)oddin/ |
| محقق | ۱- آن که درباره‌ی موضوعی مطالعه و تحقیق میکند، پژوهشگر، پژوهنده، جستجو کننده؛ ۲- در تصوف به معنی آن که حقیقت امور چنان که هست بر او کشف و یقین حاصل شده که به غیر از تجلی ذات خداوند موجود دیگری نیست و هر چه هست، مظاهر ذات حق است. | عربی | /mohaqqeq/ |
| محمد اشکان | مرکب از نام های محمّد و اشکان | فارسی–عربی | /mohammad-aškān/ |
| محمد افشار | مرکب از نام های محمّد و افشار | عربی–ترکی | /mohammad-afšār/ |
| محمد ایلیا | مرکب از نام های محمّد و ایلیا | فارسی–عربی | /mohammad-iliyā/ |
| محمد تقی | مرکب از نام های محمّد و تقی | عربی | /mohammad-taqi/ |
| محمد حبیب | مرکب از نام های محمّد و حبیب | عربی | /mohammad-habib/ |
| محمد حنیف | مرکب از نام های محمّد و حنیف | عربی | /mohammad-hanif/ |
| محمد دانش | مرکب از نام های محمّد و دانش | فارسی–عربی | /mohammad-dāneš/ |
| محمد شاهرخ | مرکب از نام های محمّد و شاهرخ | فارسی–عربی | /mohammad-šāhrox/ |
| محمد عقیل | مرکب از نام های محمّد و عقیل | عربی | /mohammad-aqil/ |
| محمد فردین | مرکب از نام های محمّد و فردین | فارسی–عربی | /mohammad-fardin/ |
| محمد فرشاد | مرکب از نام های محمّد و فرشاد | فارسی–عربی | /mohammad-faršād/ |
| محمد فیاض | مرکب از نام های محمّد و فیاض | عربی | /mohammad-fayyāz/ |
| محمد فیروز | مرکب از نام های محمّد و فیروز | فارسی–عربی | /mohammad-firuz/ |
| محمد قدیر | مرکب از نام های محمّد و قدیر | عربی | /mohammad-qadir/ |
| محمد مبین | مرکب از نام های محمّد و مبین | عربی | /mohammad-mobin/ |
| محمد مجتبی | مرکب از نام های محمّد و مجتبی | عربی | /mohammad-mojtabā/ |
| محمد مجیب | مرکب از نام های محمّد و مجیب | عربی | /mohammad-mojib/ |
| محمد منیب | مرکب از نام های محمّد و مُنیب | عربی | /mohammad-monib/ |
| محمد میکائیل | مرکب از نام های محمّد و میکائیل | عربی–عبری | /mohammad-mikā’il/ |
| محمد نجات | مرکب از نام های محمّد و نِجات | عربی | /mohammad-nejāt/ |
| محمد نورالدین | مرکب از نام های محمّد و نورالدین | عربی | /mohammad-nuroddin/ |
| محمد نیکان | مرکب از نام های محمّد و نیکان | فارسی–عربی | /mohammad-nikān/ |
| محمد هدایت | مرکب از نام های محمّد و هدایت | عربی | /mohammad-hedāyat/ |
| محمد یحیی | مرکب از نام های محمّد و یحیی | عربی–عبری | /mohammad-yahyā/ |
| محمد یزدان | مرکب از نام های محمّد و یزدان | فارسی–عربی | /mohammad-yazdān/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| مرتیا | جوانمرد، مردانه | فارسی | /martiyā/ |
| مزدیسنا | در ادیان دین پیامبر ایران اشوزرتشت اسپنتمان موسوم است به مزدیسنا | اوستایی | /mazdeyasnā/ |
| مشرف | افراشته قامت، بلند، رفیع، نمایان | عربی | /mošref/ |
| مشکان | مشک + ان (پسوند نسبت)، ۱- منسوب به مشک (ماده معطر شکم آهو) | فارسی | /moškān/ |
| معزالدین | عزیز و گرامی در دین | عربی | /moezoddin/ |
| معین رضا | ۱- کمک کننده و یاور رضا؛ ۲- مجاز از دوستدار و محب امام رضا(ع). | عربی | /moein rezā/ |
| مفتون | عاشق، شیفته | عربی | /maftun/ |
| مقتدا | ۱- آن که مردم از او پیروی می کنند، پیشوا؛ ۲- در ادیان پیش نماز | عربی | /moqtadā/ |
| مقیما | از شاعران قرن یازدهم هجری (مقیم تهران). | عربی | /moqimā/ |
| مکابیز | مگابیز، نام یکی از سرداران داریوش پادشاه هخامنشی | اوستایی | /mekābiz/ |
| ملیح الزمان | با نمک روزگار | عربی | /malihozamān/ |
| منتظر | ۱- آن که در حال صبر کردن برای آمدن کسی یا انجام یافتن کاری یا روی دادنِ اتفاقی است، چشم به راه؛ ۲- در حالت قیدی به معنی در حال انتظار. | عربی | /montazer/ |
| منش | ۱- اخلاق و رفتاری که ناشی از خوی و خصلت‌ها و عادت‌های رفتاری یک شخص است، خوی، طبیعت؛ ۲- شخصیت برجسته و عالی، طبع عالی؛ ۳- اندیشه، تفکر؛ تصمیم، قصد، نیت؛ ۴- مزاج. | پهلوی | /maneš/ |
| منشور | ۱- اصول، نظریات و عقاید کسی یا سازمانی که به صورت رسمی و اعلامیه اعلام و منتشر می‌شود؛ ۲- حکم، فرمان؛ ۳- سند، قباله؛ ۴- عهد و پیمان. | عربی | /manšur/ |
| منوچهر | به معنی «از نژاد و پشت منوش» [منوش یکی از ناموران قدیم] | شاهنامه | /manučehr/ |
| منیب | بازگشت کننده به سوی حق. | عربی | /monib/ |
| منیف | بلند، والا. | عربی | /monif/ |
| مهدی یار | یاور مهدی؛ مجاز از دوستدار و محب مهدی منتظر قائم آل محمّد (ع). | فارسی–عربی | /mahdi-yār/ |
| مهراسپند | کلام مقدس، از ایزدان زردشتی | فارسی | /mehrespand/ |
| میکائیل | ۱- میکال به معنی «کیست مثل یهوّه» | عبری | /mikāeil/ |
| ناتان | بخشش، داده شده، نام پیامبری یهودی | عبری | /nātān/ |
| نادین | در جریان، پویا و پرتحرک، الهه رودخانه، جاری | سانسکریت | /nādin/ |
| نادینوس | شاه بابل | آشوری | /nādinus/ |
| ناشا | دادگر | اوستایی | /nāšā/ |
| ناصرالدین | یاری کننده دین | عربی | /nāseroddin/ |
| نامین | نامی، مشهور. | فارسی | /nāmin/ |
| نایب | ۱- آن که در غیاب کسی عهده‌دار مقام و مسئولیت اوست، جانشین، نماینده؛ ۲- در ادیان در شیعه‌ی دوازده امامی هر یک از علمای دینی که در زمان غیبت حضرت مهدی (ع) ولایت امور مسلمین بر عهده‌ی اوست؛ ۳- عنوان دولتی و دیوانی که در دوره‌ی قاجار، افشاریه، غزنوی و سلجوقی به اشخاص بخاطر نیابت، تصدی شهر یا ولایت و سرپرستی امور داده‌اند. | عربی | /nāyeb/ |
| نایف | مرتفع | عربی | /nāyef/ |
| نبوت | رسالت، پیغمبری، مبعوث بودن کسی از سوی خداوند به راهنمایی مردم | عربی | /nabovat/ |
| نبی الله | ۱- رسول خدا؛ ۲- در ادیان عنوانی برای پیغمران | عربی | /nabiyollāh/ |
| نبیل | ۱- هوشیار، زیرک؛ ۲- نجیب، بزرگ؛ ۳- در قدیم مجاز از عالی. | عربی | /nabil/ |
| نجات | ۱- رهایی از خطر، وضع دشوار یا ناخوشایند؛ ۲- در قدیم مجاز از رستگاری. | عربی | /nejāt/ |
| نجات الله | آن که خدا او را نجات داده است | عربی | /nejātollāh/ |
| نجی الله | نجات یافته از سوی خدا | عربی | /najiyollāh/ |
| نذیر | ترساننده، بیم دهنده، در مقابلِ بَشیر. | عربی | /nazir/ |
| نریمان | نیرم ۱- به معنی نر منش، مرد سرشت و دلیر و پهلوان؛ ۲- در اوستا (= نیرمانا) به معنی نر منش و مرد سرشت | اوستایی | /narimān/ |
| نستهن | پهلوان تورانی، پسر ویسه و برادر پیران. | فارسی | /nastahan/ |
| نشواد | نام پهلوانی تورانی است. | فارسی | /našvād/ |
| نصرالدین | موجب پیروزی دین، یاور و مدد کار دین و آئین | عربی | /nasroddin/ |
| نصیب | ۱- سهم کسی از چیزی، بهره، حصه؛ ۲- قسمت هرکس از سرنوشت. | عربی | /nasib/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| نصیب الله | بهره و قسمت خدا | عربی | /nasibollāh/ |
| نضیر | شاداب، سرسبز | عربی | /nazir/ |
| نعیم رضا | مرکب از نامهای نعیم و رضا. | عربی | /naim-rezā/ |
| نفیس | گرانبها، قیمتی، گرانمایه | عربی | /nafis/ |
| نمایان | آشکار، هویدا | اوستایی | /namāyān – nemāyān/ |
| نمکین | با نمک، ملیح | فارسی | /namakin/ |
| نورالدین | نورِ دین | عربی | /nuroddin/ |
| نوش | شهد، عسل، انگبین | اوستایی | /nuš/ |
| نوش آور | گلبرگی که دارای نوش و شهد است | فارسی | /nušāvar/ |
| نوشاد | مجاز از جوان نورسته‌ی شاداب | فارسی | /nušād/ |
| نوشی | نوشیروان | اوستایی | /nuši/ |
| نویان | نوی /novi/= نو بودن، تازگی، (در قدیم) مجاز از شادابی، تر و تازگی + ان (پسوند نسبت)، ۱- منسوب به نوی، مربوط به نوی؛ ۲- مجاز از شاداب و تر و تازه؛ ۳- در ترکیِ مغولی به معنی شاهزاده. | ترکی | /noviyān/ |
| نوید رضا | مرکب از نامهای نوید و رضا. | عربی | /navid-rezā/ |
| نوین | دارای حالت یا کیفیت نو، جدید. | فارسی | /novin/ |
| نیاسان | نیا + سان (پسوند شباهت)، شبیه به نیاکان، مانند اجداد، همانند نیاکان. | فارسی | /niyāsān/ |
| نیاوند | نیا + وند (پسوند نسبت)، ۱- منسوب به نیا؛ ۲- مجاز از از نژاد نیاکان، از نسل اجداد. | فارسی | /niyāvand/ |
| نیروان | نام رودخانه‌ای در شهرستان سقز که از مجموع دو رودخانه‌ی سلیمان بیک و بوین تشکیل می‌شود. | فارسی | /nirvān/ |
| نیرومند | دارای نیرو، قوی. | فارسی | /nirumand/ |
| نیسان | نام دومین ماه فصل بهار، اردیبهشت، بارانی که در اردیبهشت می بارد، باران بهاری، نی زار، محل روییدن نی | سریانی | /neysān/ |
| نیک آهنگ | دارای نیت و قصد نیک، خوش نیت، نیکو ضمیر. | فارسی | /nik-āhang/ |
| نیک بد | نیک = خوب، نیکو، خوبی، نیکی، خوشی، سعادت + بُد /-bod/ (پسوند محافظ یا مسئول) ۱- نگهبانِ خوب و نیکو؛ ۲- نگهبانِ خوبی و نیکی؛ ۳- نگهبانِ خوشی و سعادت. | فارسی | /nik-bod/ |
| نیک جو | نیکخواه. | فارسی | /nik-ju/ |
| نیک خو | خوش اخلاق، مهربان، خوش خوی. | فارسی | /nik-xu/ |
| نیک روز | مجاز از خوشبخت، سعادتمند. | فارسی | /nik-ruz/ |
| نیک زاد | پاک نژاد، پاک سرشت، پاک گوهر. | فارسی | /nik-zād/ |
| نیک فام | نیک + نام (پسوند برای رنگ) ۱- دارای آب و رنگ خوب و نیک؛ ۲- مجاز از آراسته به خوبی و نیکی. | فارسی | /nik-fām/ |
| نیک فر | ۱- دارای شأن و شکوه نیکی و خوبی؛ ۲- مجاز از آراسته به خوبی و نیکی. | فارسی | /nik-far/ |
| نیک نام | دارای آبرو و اعتبار اجتماعی، خوشنام. | فارسی | /nik-nām/ |
| نیکان | نیک + ان (پسوند نسبت، علامت جمع)، منسوب به نیک، ن نیک؛ ۲- نیکها (اشخاص نیک). | فارسی | /nikān/ |
| نیکو نام | نیکنام | فارسی | /niku-nām/ |
| نیوان | پهلوان و دلیر و شجاع، نام مادر انوشیروان، همسر قباد پادشاه کیانی | فارسی | /nivān/ |
| نیوزاد | بر وزن دیو، به معنی پهلوان زاده | فارسی | /nivzād/ |
| نیوزار | از شخصیتهای شاهنامه، اسم پسرگشتاسپ پادشاه کیانی | شاهنامه | /nivzār/ |
| هباسپ | دارنده اسب اصیل | فارسی | /habāsp/ |
| هدایت | ۱- راهنمایی کردن به مسیر درست، ارشاد؛ ۲- در تصوف راهنمایی از سوی خداوند که باعث رسیدن انسان به کمال می‌شود، آنچه خداوند به دل سالک می‌افکند تا به سبب آن به کمال رسد | عربی | /hedāyat/ |
| هدایت الله | راهنمایی شده از سوی خدا، ارشاد شده‌ی خداوند. | عربی | /hedāyatollāh/ |
| هزوارش | شرح و تفسیر | اوستایی | /hozvāreš/ |
| هژبر | ۱- شیر؛ ۲- مجاز از پهلوان، مرد دلاور. | عربی | /ho(e)žabr/ |
| نام | معنی | ریشه | فونتیک |
|---|---|---|---|
| هستیار | هستی + یار (پسوند دارندگی) صاحب هستی و وجود، دارندهی حیات و زندگی. | فارسی | /hastiyār/ |
| هوشبام | بامداد، فلق | فارسی | /hušbām/ |
| هوشمند | هوش + مند (پسوند دارندگی و اتصاف) ۱- صاحب هوش، باهوش؛ ۲- عاقل، بخرد. | فارسی | /hušmand/ |
| هوشنگ | به معنی کسی که منازل خوب فراهم سازد | شاهنامه | /hušang/ |
| واتیار | سخنگو | کردی | /vātyār/ |
| واروژان | کبوتر نر | ارمنی | /vāružān/ |
| وخش | روشنایی، نام چهاردهمین جد آذرباد مهراسپند | اوستایی | /vaxš/ |
| وخش داد | داده روشنایی، آفریده روشنایی | اوستایی | /vaxšdād/ |
| وخشور | ۱- در قدیم به معنی پیغمبر، رسول؛ ۲- در زبان اوستایی وخشور در لغت به معنی حامل کلام (سخن) آسمانی و اصطلاحاً به معنی پیامبر است. | فارسی | /vaxšur/ |
| وردانشاه | نام جد مرداویج | فارسی | /vardānšāh/ |
| ورنوش | نام روان سپهر قمر است | فارسی | /varnuš/ |
| ولخش | بلاش، پادشاه اشکانی | اوستایی | /valaxš/ |
| وه پناه | نام یکی از دادوران مشهور ساسانی | فارسی | /vahpanāh/ |
| وهمنش | بهمنش، کسی که دارای راه و روش نیکویی است، خوش منش، نیک منش | اوستایی | /vahmaneš/ |
| ویجن | بیژن، جهش | ارمنی | /vijen/ |
| ویریا | همت، یکی از کمالات ششگانه که یک بوداسف باید به آن برسد | فارسی | /viriā/ |
| ویستور | گشوده و منتشر شده | اوستایی | /vistur/ |
| ویناسب | نام دوازدهمین جد آذرباد مهراسپند | فارسی | /vināsb/ |
| یائیر | کسی که خدا او را منور کرده است | عبری | /yāeer / |
| یارتا | همتای یار، همچون یار | فارسی | /yārtā/ |
| یارق | روشن سفید، نورانی | ترکی | /yārogh/ |
| یازان | قصد کننده، خواهنده | فارسی | /yāzān/ |
| یحیی | به معنی «تعمید دهنده» | عبری | /yahyā/ |
| یرمیا | ارمیا، یرمیا یعنی «یهوه به زیر می‌اندازد» | عبری | /yarmiyā/ |
| یزدان | ۱- خداوند، ایزد؛ ۲- در ادیان و در مذاهب ثنوی، خدای خیر و نیکی، ایزد مقابلِ اهریمن. [یزدان در اصل جمع یزد (= ایزد) است. در فارسی دری نیز مفرد به شمار آمده و در ترجمه‌ی «الله» به کار رفته است] | فارسی | /yazdān/ |
| یزدان داد | خداداد | فارسی | /yazdān-dād/ |
| یزدان مهر | مهرِ خدایی، نشانه‌ی مهر و محبت ایزدی. | فارسی | /yazdān-mehr/ |
| یزدجرد | یزدگرد. | فارسی | /yazdjerd/ |
| یوسف رضا | مرکب از نامهای یوسف و رضا. | عربی–عبری | /yusef-rezā/ |
انتخاب نام، اغلب اولین و مهم‌ترین تصمیمی است که والدین برای فرزند خود می‌گیرند. نام، بیش از یک کلمه یا علامت شناسایی ساده است؛ این انتخاب نمادی از هویت، میراث فرهنگی و حتی انتظاراتی است که والدین از آینده فرزند خود دارند. نام‌ها می‌توانند بر ادراک، روابط اجتماعی و حتی فرصت‌های افراد در زندگی تأثیر بگذارند. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مراسم خاصی برای نامگذاری وجود دارد که نشان‌دهنده اهمیت عمیق این اقدام است.
انتخاب نام، گزینشی است که فراتر از یک علامت شناسایی، به تعیین هویت، فرهنگ و حتی سرنوشت یک فرد می‌پردازد. در میان پژوهش‌های روانشناختی، اجتماعی و فرهنگی، انتخاب نام به عنوان یکی از مقولاتی مطرح است که می‌تواند تأثیرات بلندمدت و ژرفی بر زندگی فرد داشته باشد. این انتخاب، که اغلب به دور از هرگونه اطلاعات پیشین درباره‌ی شخصیت یا خصایص آینده‌ی کودک صورت می‌گیرد، نه تنها بازتاب‌دهنده‌ی ارزش‌ها و امیدهای والدین است، بلکه می‌تواند به‌طور بالقوه راهی برای ارتباط فرد با اجداد، میراث فرهنگی و جامعه‌ی او باشد.
